اختلال استرس حاد چیست و چه علائمی دارد؟
چند هفته بعد از تجربۀ یک سانحه، ممکن است به نوعی اختلال اضطراب به نام اختلال استرس حاد (ASD) دچار شوید. این اختلال معمولا در طول یک ماه بعد از تجربۀ سانحه رخ می‌دهد و حداقل سه روز و تا یک ماه می‌تواند ادامه پیدا کند. افرادی که به اختلال استرس حاد دچار هستند، علائم‌شان شبیه به افرادی است که اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دارند.
علت اختلال استرس حاد چیست؟
تجربه، مشاهده یا روبه‌رو شدن با یک یا چند سانحه می‌تواند باعث بروز ASD شود. این رویدادها باعث بروز ترس شدید، وحشت یا درماندگی می‌شوند. سوانح و حوادثی که می‌توانند باعث بروز اختلال استرس حاد شوند عبارتند از:
- مرگ
- تجربۀ خطر مرگ خود یا دیگران
- تجربۀ تهدید آسیب جدی خود یا دیگران
- تجربۀ تهدید تمامیت جسمانی خود یا دیگران
به گزارش وزارت امور کهنه‌سربازان ایالات متحده آمریکا، تقریبا 6 تا 33 درصد از کسانی که سانحه‌ای را تجربه می‌کنند، به اختلال استرس حاد دچار می‌شوند. این میزان به ماهیت سانحه بستگی داشته و در موارد مختلف متفاوت است.
چه کسانی در خطر ASD هستند؟
بروز این اختلال در هر کسی که تجربۀ سانحه‌ای را داشته ممکن است. اگر با موارد زیر مواجه هستید، ممکن است خطر ابتلا به اختلال استرس حاد در شما افزایش پیدا کند:
- تجربه، مشاهده یا روبه‌رو شدن با یک سانحه در گذشته
- سابقۀ ASD یا PTSD
- سابقۀ انواع خاصی از مشکلات روانی
- سابقۀ علائم تفکیک‌پذیر در حین بروز سانحه
علائم اختلال استرس حاد
علائم ASD عبارتند از:
علائم تفکیک‌پذیر
اگر به اختلال استرس حاد دچار باشید، سه یا چند مورد از علائم تفکیک‌پذیر را تجربه خواهید کرد:
- بی‌حسی، بی‌علاقگی یا نداشتن واکنش عاطفی
- کاهش آگاهی نسبت به محیط اطراف
- از دست دادن قوۀ ادراک (Derealization) که باعث می‌شود محیط اطراف برایتان بیگانه یا غیرواقعی باشد
- زوال شخصیت که باعث می‌شود افکار یا احساسات‌تان واقعی به نظر نرسند یا اینطور باشد که حس کنید به شما تعلق ندارند
- فراموش تفکیک‌پذیر که باعث می‌شود نتوانید یک یا چند جنبۀ مهم از سانحه را به یاد بیاورید
تجربۀ دوبارۀ سانحه
اگر به اختلال استرس حاد دچار باشید، سانحه را از طریق یک یا چند روش زیر به طور مداوم تجربه خواهید کرد:
- تجربۀ مکرر تصاویر، افکار، کابوس‌ها، توهم‌ها یا فلشبک‌هایی (گذشته‌نمایی) از سانحه
- احساس اینکه در حال تجربۀ دوبارۀ سانحه هستید
- احساس پریشانی وقتی چیزی شما را به یاد سانحه می‌اندازد
اجتناب
ممکن است از مواردی که یادآور سانحه بوده یا باعث می‌شوند تا دوباره آن را تجربه کنید خودداری به عمل آورید. این موارد عبارتند از:
- مردم
- گفتگو‌ها
- اماکن
- اشیاء
- فعالیت‌ها
- افکار
- احساسات
اضطراب یا افزایش انگیختگی
علائم اختلال استرس حاد ممکن است اضطراب و افزایش انگیختگی را شامل شوند. علائم اضطراب و افزایش انگیختگی عبارتند از:
- دشواری در خوابیدن
- زودرنجی
- دشواری در تمرکز کردن
- ناتوانی در حرکت نداشتن یا جایی ثابت نشستن
- همواره پُرتنش بودن یا حالت تدافعی گرفتن
- به راحتی یا در مواقع نامناسب وحشت زده شدن
پریشانی
علائم ASD ممکن است باعث بروز پریشانی شده یا در جنبه‌های مهم زندگی نظیر کار یا روابط اجتماعی، تداخل به وجود آورند. شاید با ناتوانی در شروع یا به پایان رساندن وظایف‌ها مواجه شوید یا نتوانید دربارۀ سانحه‌ای که تجربه کرده‌اید با دیگران صحبت کنید.
تشخیص اختلال استرس حاد
پزشک یا روانپزشک از طریق پرسش سوالاتی دربارۀ سانحه و علائم‌تان، اختلال ASD را در شما تشخیص خواهد داد. همچنین برای تشخیص این اختلال مهم است که موارد زیر بررسی شوند:
- سوءمصرف دارو
- عوارض جانبی داروها
- مشکلات سلامتی
- سایر اختلالات روانی
درمان
پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از روش‌های زیر را برای درمان اختلال استرس حاد استفاده کند:
- ارزیابی روانی برای مشخص کردن نیازهای خاص شما
- بستری شدن در بیمارستان در صورتی که خطر آسیب رساندن به خودتان یا دیگران وجود داشته باشد
- ارائۀ کمک برای فراهم کردن محل اقامت، غذا، لباس و یافتن خانواده (در صورت نیاز)
- آموزش روانی برای اینکه با اختلال خود بیشتر آشنا شوید
- مصرف دارو برای تسکین علائم ASD نظیر داروهای ضداضطراب، بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضدافسردگی
- درمان رفتاری-شناختی که ممکن است سرعت ریکاوری را افزایش داده و از تبدیل شدن ASD به PTSD جلوگیری کند
- درمان‌های مواجه‌ای
- هیپنوتیزم
درونمای درازمدت
بسیاری از کسانی که ASD دارند، با گذشت زمان PTSD در آنها تشخیص داده می‌شود. تشخیص PTSD زمانی انجام می‌شود که علائم‌تان بیشتر از یک ماه ادامه داشته باشند و باعث بروز استرس قابل توجه و دشواری در عملکرد شوند.
درمان ممکن است احتمال ابتلا به PTSD را کاهش دهد. تقریبا 50 درصد از موارد PTSD در طول شش ماه برطرف می‌شوند، اما موارد دیگر ممکن است سالها به طول بی‌انجامند.
پیشگیری
از آنجایی که راهی وجود ندارد که مطمئن شوید هرگز سانحه‌ای را تجربه نمی‌کنید، نمی‌توان گفت که ASD قابل پیشگیری است. با این حال، اقداماتی وجود دارند که می‌توانید با انجام آنها احتمال بروز این اختلال را کاهش دهید.
دریافت درمان پزشکی در طول چند ساعت بعد از تجربۀ سانحه می‌تواند خطر بروز ASD را کاهش دهد. افرادی که شغل‌شان با خطر بالای تجربۀ سوانح همراه است، مانند نظامیان، ممکن است بتوانند از فواید تمرین‌های آماده‌سازی و مشاوره برای کاهش خطر بروز ASD یا PTSD در صورت بروز یک سانحه بهره‌مند شوند. تمرین آماده‌سازی و مشاوره ممکن است مواردی نظیر سوانح ساختگی و مشاوره برای تقویت مکانسیم‌های مقابله‌ای را شامل شود.
