اعتیاد به الکل چه علائمی دارد؟
اعتیاد به الکل که امروزه تحت عنوان اختلال مصرف الکل (AUD) نیز شناخته میشود، شرایطی است که فرد در آن تمایل یا نیاز جسمانی به مصرف الکل دارد، حتی در حالتی که میداند مصرف الکل اثرات منفیای بر زندگیاش میگذارد.
در گذشته به فردی که چنین شرایطی داشت «معتاد به الکل» گفته میشد، اما بسیاری از افراد این نوع برچسبزنی را غیرمفید و منفی میدانند. امروزه متخصصین سلامت از عبارت اختلال مصرف الکل برای طبقهبندی این مشکل استفاده میکنند.
بر اساس گزارش موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) در سال 2015، 15.1 میلیون آمریکایی بزرگسال (6.6 درصد از جمعیت این کشور) مشکل مصرف الکل داشتهاند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز میگوید که سالانه در سراسر جهان 3.3 میلیون نفر در اثر مصرف الکل به شکل مضر، جان خود را از دست میدهند.
تعریف اعتیاد به الکل
موسسه ملی سوء مصرف الکل و الکلیسم در آمریکا (NIAAA) اختلال مصرف الکل را بهعنوان «مشکل شدید نوشیدن الکل» توصیف میکند.
فردی که به این اختلال دچار است نمیداند چه زمانی یا چگونه دست از نوشیدن بکشد. این افراد مدت زمان زیادی از وقت خود را به فکر کردن دربارۀ الکل اختصاص میدهند و حتی اگر مصرف الکل باعث بروز مشکلات جدی در خانه، محل کار و وضعیت مالی آنها شود، نمیتوانند میزان مصرف آن را کنترل کنند.
سوء مصرف الکل میتواند شامل مصرف بیشازحد یا نادرست الکل باشد، اما لزوماً وابستگی به آن را در بر نمیگیرد.
مصرف متعادل الکل معمولاً باعث بروز مشکلات روانی یا جسمانی نمیشود. بااینوجود، اگر فرد مصرفکننده میزان مصرف الکل را افزایش دهد یا بیشازحد الکل مصرف کند، امکان بروز اختلال مصرف الکل افزایش مییابد.
علائم اعتیاد به الکل
فردی که مقادیر زیادی از الکل را مصرف میکند معمولاً در همان ابتدا متوجه اعتیاد خود نمیشود.
برخی از نشانهها و علائم اختلال مصرف الکل عبارتاند از:
- نوشیدن الکل به شکل پنهانی یا تنهایی
- ناتوانی در محدود کردن میزان مصرف الکل
- از هوش رفتن و ناتوانی در به یاد آوردن دورههای زمانی
- داشتن عادتهای ناسالم و ناراحت شدن از دست افرادی که دربارۀ این عادتها نظر میدهند. بهطور مثال، نوشیدن الکل قبل، بعد یا در حین غذا خوردن یا بعد از پایان کار
- از بین رفتن علاقه نسبت به تفریحاتی که قبلاً از آنها لذت میبردهاید
- اشتیاق به مصرف الکل
- حس ناراحتی وقتی زمان نوشیدن الکل نزدیک میشود، مخصوصاً اگر الکل در دسترس فرد نباشد
- نگهداری از الکل در مکانهای غیرمحتمل
- نوشیدن مقادیر زیادی از الکل برای بهتر شدن حس و حال
- مشکلات مرتبط با روابط عاطفی، قانون، وضعیت مالی یا کار که ریشه در نوشیدن الکل دارند
- نیاز به مصرف الکل بیشتر برای اینکه بتوانید اثر آن را حس کنید
- حالت تهوع، تعریق یا لرزش وقتی که الکل مصرف نمیکنید
برخی از افراد این نشانهها و علائم را تجربه میکنند اما به الکل وابسته نیستند.
مصرف الکل زمانی به مشکل تبدیل میشود که بر تمام فعالیتهای شما چیره گردد. وابستگی به الکل ممکن است در طول چندین سال شکل بگیرد.
مشکلات وابستگی به الکل گسترده و فراوان هستند. اثرات این وابستگی میتواند جسمانی، روانی و اجتماعی باشد.
دلایل
اعتیاد به الکل یا وابستگی به آن میتواند در طول چند سال تا چند دهه شکل بگیرد. این وابستگی در افرادی که مستعد اعتیاد به الکل هستند، ممکن است در طول چند ماه رخ دهد.
مصرف درازمدت و منظم الکل میتواند در تعادل موارد زیر اختلال ایجاد کند:
- گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) موجود در مغز
- گلوتامات
GABA تکانشگری (impulsiveness) را کنترل کرده و گلوتامات دستگاه عصبی را تحریک میکند.
سطح دوپامین در مغز بعد از مصرف الکل افزایش مییابد. همچنین سطح دوپامین ممکن است تجربۀ نوشیدن الکل را لذتبخشتر کند.
مصرف بیشازحد الکل در میانمدت یا درازمدت میتواند بهطور چشمگیری در سطح مواد شیمیایی موجود در مغز تغییر ایجاد کند. این تغییر باعث میشود تا بدن برای تجربۀ حس خوب و جلوگیری از تجربۀ حس بد، خواستار الکل بیشتری باشد.
عوامل خطر احتمالی
برخی از عوامل خطر ممکن است با مصرف بیشازحد الکل در ارتباط باشند:
- ژنها: برخی از عوامل ژنتیک ممکن است احتمال اعتیاد به الکل یا سایر مواد در بعضی از افراد را افزایش دهند. سابقۀ خانوادگی اعتیاد نیز یکی از عوامل خطر محسوب میشود.
- سن فرد هنگام مصرف اولین نوشیدنی الکلی: مطالعهای نشان میدهد افرادی که قبل از 15 سالگی نوشیدن الکل را آغاز میکنند ممکن است در مراحل بعدی زندگی بیشتر در خطر مشکلات مرتبط با مصرف الکل باشند.
- دسترسی آسان: به نظر میرسد که بین دسترسی آسان به الکل – مثلاً ارزان بودن الکل – و سوء مصرف آن و مرگومیر ناشی از الکل ارتباطی وجود داشته باشد. نتایج مطالعهای نشان میدهد که افزایش مالیات الکل در یکی از ایالتهای آمریکا، میزان مرگومیر ناشی از الکل را بهطور چشمگیری کاهش داده است. اثرگذاری این روش (افزایش مالیات) دو تا چهار برابر بیشتر از سایر راهکارهای پیشگیرانه نظیر برنامههای آموزشی یا کمپینها رسانهای بود.
- استرس: برخی از هورمونهای استرس با سوء مصرف الکل در ارتباطاند. اگر سطح استرس و اضطراب بالا باشد، ممکن است فرد برای تسکین آن به سراغ مصرف الکل برود.
- نوشیدن با دوستان: افرادی که دوستانشان بهطور منظم یا شدید الکل مصرف میکنند، بیشتر در خطر اعتیاد به الکل هستند. رابطه با چنین افرادی میتواند در نهایت به بروز مشکلات مرتبط با الکل بینجامد.
- اعتماد به نفس پایین: افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند و الکل به راحتی در دسترسشان است، بیشتر در خطر مصرف بیشازحد این ماده هستند.
- افسردگی: کسانی که افسردگی دارند ممکن از عمد یا ناخواسته برای درمان خود به سراغ الکل بروند. از طرف دیگر، مصرف بیشازحد الکل ممکن است خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
- رسانه و تبلیغات: در برخی از کشورها، نوشیدن الکل بهعنوان یک فعالیت جذاب و اصطلاحاً «باحال» تبلیغ میشود. تبلیغ نوشیدنیهای الکلی و پوشش رسانه در این زمینه ممکن است این پیام را به مردم القا کند که نوشیدن بیشازحد الکل قابل قبول بوده و مشکلی ندارد.
- سوختوساز الکل در بدن: افرادی که برای دستیابی به اثرات الکل به مصرف بیشتر آن نیاز دارند، بیشتر در خطر بروز مشکلات سلامت ناشی از مصرف الکل هستند.
درمان اعتیاد به الکل
اولین قدم برای درمان اعتیاد به الکل این است که وجود مشکل وابستگی به الکل را قبول کنید. قدم بعدی گرفتن کمک از دیگران است که میتوانید این کمک را از طریق طیفی از گروههای حمایتی یا خدمات حرفهای دریافت کنید.
رایجترین روشهای درمان اعتیاد به الکل عبارتاند از:
- خوددرمانی: برخی از مردم میتوانند میزان مصرف الکل خود را مدیریت کرده و آن را کاهش دهند یا بدون دریافت کمک از مصرف الکل دست بکشند.
- مشاوره: یک مشاور تاییدشده میتواند به شما برای به اشتراکگذاری مشکلاتتان کمک کرده و سپس برنامهای را برای مقابله با آنها به شما ارائه دهد. رفتاردرمانی شناختی (CBT) از روشهای رایج درمان وابستگی به الکل است.
- درمان مشکلات دیگر: ممکن است فرد با مشکلاتی پیرامون اعتماد به نفس، استرس، اضطراب، افسردگی یا سایر جنبههای سلامت روان مواجه باشد. درمان این مشکلات بسیار اهمیت دارد، چراکه میتوانند خطر اعتیاد به الکل را افزایش دهند. مشکلات شایع مرتبط با مصرف الکل نظیر پرفشاری خون، بیماریهای کبدی و احتمالاً بیماری قلبی نیز باید مورد درمان قرار بگیرند.
- کمپهای ترک اعتیاد: این کمپها گزینههای مختلفی نظیر متخصصین، درمان گروهی یا فردی، تمرین، حضور خانواده، فعالیتدرمانی و راهکارهای گوناگونی را برای درمان اعتیاد به الکل در اختیار بیماران قرار میدهند. دوری از الکل نیز یکی دیگر از مزیتهای این کمپها است که میتواند برای برخی از افراد مفید باشد.
- داروی واکنش به الکل: داروی دیسولفیرام باعث میشود تا بدن فرد مصرفکننده الکل واکنش شدیدی به این ماده نشان دهد که با حالت تهوع، گرگرفتگی، استفراغ و سردرد همراه میباشد. این دارو نوعی بازدارنده است، اما وابستگی به نوشیدن الکل را برطرف نکرده یا مشکل را در درازمدت رفع نمیکند.
- داروی ضدهوس: نالتروکسان ممکن است به کاهش اشتیاق به مصرف الکل کمک کند. همچنین آکامپروسات ممکن است برای کاهش هوس مفید واقع شود.