قارچ چاگا چیست و چه خواصی دارد؟
قرن‌هاست که قارچ چاگا به‌عنوان یک دارو برای تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود سلامتی عمومی در سیبری و سایر قسمت‌های آسیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه این قارچ ظاهر زشتی دارد، اما بدلیل فواید احتمالی‌اش برای سلامتی، در کشورهای غربی در حال محبوب شدن است. بعلاوه، یک فنجان چای تهیه شده از قارچ چاگا سرشار از آنتی‌اکسیدان است. با این حال، مصرف این قارچ خاص ممکن است با خطراتی نیز همراه باشد. در این مقاله به بررسی خواص، عوارض جانبی احتمالی و مصارف قارچ چاگا می‌پردازیم.
قارچ چاگا چیست؟
قارچ چاگا (Inonotus obliquus) نوعی قارچ است که عمدتا بر روی پوستۀ درختان توس در نواحی سرد نظیر اروپای شمالی، سیبری، روسیه، کره، کانادای شمالی و آلاسکا می‌روید.
چاگا نوعی رشدِ چوبی شکل را ایجاد می‌کند که شبیه به توده‌ای از زغال سوخته است و معمولا 25 تا 38 سانتی‌متر اندازه دارد. با این حال، قسمتِ داخلیِ این قارچ نرم بوده و نارنجی رنگ است.
قرن‌هاست که چاگا در طب سنتی روسیه و سایر کشورهای اروپای شمالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمدتا این قارچ برای تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود سلامتی عمومی مصرف میشود.
همچنین از قارچ چاگا برای درمان دیابت، برخی از انواع سرطان و بیماری قلبی استفاده شده است.
چاگا به طور سنتی رنده و به پودر تبدیل شده و برای دم کردن چای گیاهی مصرف می‌گردد.
امروزه، این قارچ نه تنها به شکل چای در دسترس است، بلکه به‌عنوان پودر یا کپسول مکمل نیز عرضه میشود. چای قارچ چاگا ممکن است تنها حاوی چاگا یا ترکیبی از قارچ‌های مختلف نظیر سرچماقی‌ها باشد.
این باور وجود دارد که مصرف چاگا به همراه آب گرم یا سرد باعث آزاد شدن خواص دارویی آن می‌گردد.
فراموش نکنید که اطلاعات معتبرِ موجود دربارۀ محتوای غذایی قارچ چاگا فوق‌العاده محدود هستند.
این قارچ کالری کمی داشته، اما سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان است.
فواید احتمالی
اگرچه تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارند، اما برخی از مطالعات علمی نشان می‌دهند که عصاره قارچ چاگا ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته باشد.
تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با التهاب
التهاب یک واکنش طبیعی توسط سیستم ایمنی بدن است که از ما در برابر بیماری محافظت می‌کند. با این حال، التهاب درازمدت با بیماری‌هایی نظیر بیماری قلبی و روماتیسم مفصلی در ارتباط می‌باشد.
مطالعات حیوانی و درون‌کشتگاهی نشان می‌دهند که عصاره چاگا می‌تواند از طریق کاهش درازمدتِ التهاب و مبارزه با باکتری‌ها و ویروس‌های مضر، اثر مثبتی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد.
قارچ چاگا با تشویقِ تشکیلِ سیتوکین‌های مفید – پروتئین‌های ویژه‌ای که سیستم ایمنی را تنظیم می‌کنند – گلبول‌های سفید خون را تحریک می‌کند که برای مبارزه با باکتری‌ها و ویروس‌های مضر ضروری هستند.
در نتیجه، این قارچ می‌تواند به مبارزه با عفونت‌ها – از سرماخوردگی خفیف گرفته تا بیماری‌های جدی – کمک کند.
بعلاوه، سایر مطالعات حیوانی و درون‌کشتگاهی نشانگر این هستند که قارچ چاگا می‌تواند از تولید سیتوکین‌های مضر جلوگیری کند. این سیتوکین‌ها التهاب را تحریک می‌کنند و با بروز بیماری در ارتباطند.
به طور مثال، یک مطالعه در موش‌ها نشان می‌دهد که عصاره چاگا التهاب و آسیب روده را از طریق مهار کردن سیتوکین‌های التهابی کاهش داده است.
پیشگیری و مبارزه با سرطان
تعدادی از مطالعات حیوانی و درون‌کشتگاهی نشان داده‌اند که عصاره چاگا می‌تواند از رشد سرطان جلوگیری کرده و سرعت آن را کاهش دهد.
در مطالعه‌ای که بر روی موش‌های مبتلا به سرطان انجام شد، مشخص گردید که مکمل‌های چاگا اندازۀ تومور را 60 درصد کاهش داده‌اند.
در یک مطالعۀ درون‌کشتگاهی، عصاره چاگا از رشد سرطان در سلول‌های کبد انسانی جلوگیری کرد. نتایجی مشابهی در سلول‌های سرطانی موجود در ریه، سینه، پروستات و روده بزرگ نیز مشاهده شده‌اند.
تصور میشود که بخشی از اثر ضدسرطانی قارچ چاگا ناشی از محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌ها در این قارچ است که از سلول‌ها در برابر آسیبِ ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.
چاگا حاوی آنتی‌اکسیدانی به نام تریترپین (triterpene) است. مطالعات درون‌کشتگاهی نشان می‌دهند که عصارۀ بسیار متراکمِ تریترپین می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.
فراموش نکنید که برای نتیجه‌گیری دربارۀ این اثرات قدرمند به مطالعات انسانی بیشتری نیاز است.
کاهش قند خون
تعدادی از مطالعات حیوانی به ارتباطِ بین چاگا و کاهش سطوح قند خون اشاره دارند. در نتیجه، ممکن است این قارچ به مدیریت دیابت کمک کند.
یک مطالعۀ جدید در موش‌های چاق و دیابتی نشان می‌دهد که مصرف عصاره چاگا باعث کاهش قند خون و مقاومت به انسولین در این موش‌ها شده است. این اثرات در موش‌هایی که مکمل چاگا دریافت نکرده بودند مشاهده نشده است.
در مطالعه‌ای دیگر بر روی موش‌های دیابتی، دریافتِ مکمل‌های چاگا به کاهش 31 درصدی سطوح قند خون در طول سه هفته انجامیده است.
سایر مطالعات نیز نتایج مشابهی داشته‌اند.
با این حال، اثرگذاری قارچ چاگا بر مدیریت دیابت در انسان‌ها مشخص نیست و نیازمند پژوهش‌های انسانی می‌باشد.
کاهش کلسترول
عصاره چاگا ممکن است برای سطوح کلسترول مفید باشد و خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.
در یک مطالعۀ هشت هفته‌ای در موش‌هایی که کلسترول بالا داشتند، مشخص گردید که مصرف عصاره چاگا باعث کاهش کلسترول بد (LDL)، کلسترول کل و تری‌گلیسرید میشود و در عین حال سطوح آنتی‌اکسیدان را افزایش می‌دهد.
سایر مطالعات مشابه نیز نتایج یکسانی داشتند و نشان داده‌اند که قارچ چاگا علاوه بر کاهش کلسترول بد، باعث افزایش کلسترول خوب (HDL) نیز میشود.
محققین باور دارند که این اثرات بر کلسترول، ناشی از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در قارچ چاگا هستند.
البته برای درکِ کاملِ اثرات چاگا بر کلسترول، همچنان به مطالعات انسانی بیشتری نیاز است.
ایمنی و عوارض جانبی
چاگا معمولا به خوبی توسط بدن تحمل میشود. با این حال، هیچگونه مطالعات انسانی دربارۀ ایمنی یا مقدار مصرف مناسب برای این قارچ انجام نگرفته است.
در واقع، قارچ چاگا می‌تواند با برخی داروهای رایج تداخل داشته باشد و باعث بروز اثرات مضر بالقوه گردد.
به طور مثال، چاگا ممکن است بدلیل اثرگذاری‌اش بر قند خون، برای افرادی که انسولین مصرف می‌کنند یا کسانی که دیابت دارند خطرناک باشد.
قارچ چاگا همچنین حاوی نوعی پروتئین است که می‌تواند از لخته شدن خون جلوگیری کند. بنابراین، اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، اختلال خونریزی دارید یا در حال آماده شدن برای عمل جراحی هستید، قبل از مصرف چاگا با پزشک‌تان مشورت داشته باشید.
اگرچه برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که چاگا ممکن است به کاهش التهاب کمک کند، اما همچنین ممکن است باعث فعال‌تر شدن سیستم ایمنی شود. بنابراین، کسانی که به بیماری‌های خودایمنی دچار هستند، باید قبل از مصرف چاگا با پزشک مشورت کنند.
هیچ پژوهشی دربارۀ ایمنی مصرف چاگا برای زنان باردار یا شیرده انجام نشده است. در نتیجه، امن‌ترین گزینه این است که این افراد از مصرف آن خودداری کنند.
در نهایت به یاد داشته باشید که مکمل‌های خود را از منابع معتبر و قابل اطمینان تهیه کنید، زیرا قارچ چاگا تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیست.