سیپروفلوکساسین | مصارف و عوارض جانبی
سیپروفلوکساسین (نام برند: سیپرو Cipro) نوعی آنتیبیوتیک است که برای درمان عفونتهای باکتریایی استفاده میشود. سیپروفلوکساسین عضوی از دستهبندیِ آنتیبیوتیکهای فلوروکینولون است. این دارو برای درمان بسیاری از عفونتهای باکتریایی مؤثر میباشد، ازجمله عفونتهای باکتریایی در مجرای ادراری، شکم، پوست، پروستات و استخوان. این آنتیبیوتیک برای درمان سایر عفونتها نیز میتواند مفید واقع شود.
سیپرو به چندین شکل عرضه میشود:
- قرص (Cipro)
- قرص با رهایش طولانی (Cipro XR)
- پودر برای سوسپانسیون خوراکی (Cipro)
نام ژنریک سیپرو
سیپرو بهعنوان داروی ژنریک نیز در دسترس است و سیپروفلوکساسین نام دارد.
سیپروفلوکساسین (نوع ژنریک سیپرو) به شکلهای زیر عرضه میشود:
- قرص خوراکی با رهایش فوری
- قرص خوراکی با رهایش طولانی
- قطره چشم
- قطره گوش
- سوسپانسیون خوراکی
- محلول برای تزریق
عوارض جانبی سیپروفلوکساسین
مصرف سیپروفلوکساسین میتواند با عوارض جانبی خفیف یا شدید همراه باشد. در ادامه به بررسی مهمترین عوارض جانبی این دارو میپردازیم. توجه داشته باشید که فهرست زیر تمام عوارض جانبی احتمالی را شامل نمیشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ عوارض جانبی سیپروفلوکساسین یا راههای مقابله با اثرات جانبی آن، با پزشک خود یا داروساز مشورت کنید.
عوارض جانبی شایع
عوارض جانبی نسبتاً شایع سیپروفلوکساسین عبارتاند از:
- حالت تهوع
- اسهال
- استفراغ
- ناراحتی معده
- سرگیجه
- راش
مصرف این دارو همچنین میتواند نتایج آزمایش عملکرد کبد را بیشتر از حالت عادی نشان دهد. این اثر معمولاً موقتی بوده اما همچنین میتواند نشانهای از آسیبدیدگی کبد باشد.
اغلب این عوارض جانبی ممکن است در طول چند روز یا چند هفته برطرف شوند. اگر اثرات جانبی دارو شدیدتر بوده یا برطرف نمیشوند، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
عوارض جانبی جدی
این عوارض شایع نیستند، اما احتمال بروز آنها وجود دارد. مصرف سیپروفلوکساسین میتواند با اثرات جانبی جدی همراه باشد. در صورت تجربۀ این عوارض سریعاً با پزشکتان تماس بگیرید. اگر علائمتان جدی بوده و حس میکنید که جانتان در خطر است فوراً با 115 تماس گرفته یا خود را به نزدیکترین مرکز اورژانس برسانید.
عوارض جانبی جدی و علائم آنها:
- پارگی یا ورم تاندون (بافتی که ماهیچه را به استخوان متصل میکند)؛ علائم:
- درد یا ورم در تاندونی که در کنار پاشنۀ پا، قوزک پا، زانو، دست، شست دست، شانه یا آرنج قرار دارد
- آسیبدیدگی کبد؛ علائم:
- شکمدرد
- کاهش اشتها
- ادرار تیرهرنگ
- زرد شدن پوست یا سفیدی چشمها
- واکنش آلرژیک شدید؛ علائم:
- راش یا کهیر شدید
- دشواری در تنفس یا ورم کردن
- ورم لبها، زبان یا صورت
- ضربان قلب سریع
- تغییرات خلقی؛ علائم:
- اضطراب
- افسردگی
- بیقراری
- مشکلات خواب
- توهمات
- افکار خودکشی
- حمله، لرزش یا تشنج
- عفونت رودهای؛ علائم:
- اسهال شدید
- مدفوع خونی
- گرفتگیهای معده
- تب
- مشکلات عصبی در بازوها، پاها یا دستان؛ علائم:
- درد
- سوزش
- مورمور شدن
- بیحسی
- ضعف
- آفتابسوختگی شدید ناشی از حساسیت پوست به پرتو فرابنفش (UV)
- افت خطرناک قند خون. احتمال بروز این مشکل در سالمندان و افراد مبتلا به دیابت بیشتر است؛ علائم:
- سرگیجه
- گیجی
- لرزش بدن
- تعریق
- ضعف
- غش کردن
- اغماء
با توجه به این خطرات، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه میکند که داروهایی نظیر سیپروفلوکساسین نباید بهعنوان اولین گزینۀ درمانی برای عفونتهای سینوسی، برونشیت یا عفونتهای مجرای ادراری در نظر گرفته شوند. خطرات احتمالی مصرف سیپروفلوکساسین برای درمان این بیماریها بیشتر از فواید آن میباشد و باید در مراحل اولیۀ درمان از آنتیبیوتیکهای دیگر استفاده کرد.
عوارض جانبی درازمدت
اغلب عوارض جانبی سیپروفلوکساسین سریعاً بعد از مصرف آن پدیدار میشوند. بااینحال، مصرف درازمدت این دارو ممکن است خطر تجربۀ عوارض جانبی شدید را افزایش دهد. این اثرات جانبی درازمدت عبارتاند از آسیبدیدگی تاندون، آسیبدیدگی کبد، عفونت روده و مشکلات عصبی.
اسهال
اسهال یکی از عوارض جانبی مصرف آنتیبیوتیکها (ازجمله سیپروفلوکساسین) است. حدود 2 تا 5 درصد از افرادی که سیپروفلوکساسین مصرف میکنند با اسهال مواجهاند. گاهی اوقات اسهال میتواند شدید باشد و با مدفوعِ شل و آبکی، مدفوع خونی، گرفتگیهای معده و تب همراه گردد. چنین علائمی ممکن است ناشی از عفونت روده باشند.
اگر سیپروفلوکساسین مصرف میکنید و اسهال شدید دارید، با پزشکتان دراینباره صحبت کنید. در غیر این صورت اسهال معمولاً خودبهخود بعد از توقف مصرف دارو برطرف میگردد.
سردرد
برخی از مصرفکنندگان سیپروفلوکساسین از سردرد رنج میبرند. در مطالعات بالینی کمتر از 1 درصد از افراد مصرفکنندۀ سیپروفلوکساسین با سردرد مواجه بودهاند. این سردرد معمولاً خفیف بوده و ممکن است با تداوم مصرف دارو بعد از مدتی برطرف شود. اگر سردرد ناشی از مصرف این دارو مداوم بوده و رفع نمیشود، با پزشکتان صحبت کنید.
عفونت مخمر
گاهی اوقات ممکن است بعد از پایان دورۀ درمانی با آنتیبیوتیک (ازجمله سیپروفلوکساسین)، فرد به عفونتهای مخمری واژن دچار شود. اگر تابهحال عفونت مخمر را تجربه نکردهاید یا فکر میکنید که به آن دچار هستید، برای تشخیص دقیق و درمان به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی در کودکان
سیپروفلوکساسین معمولاً برای کودکان استفاده نمیشود، چراکه ممکن است به مفاصل آنها آسیب برساند. کاهش حرکت مفصل و درد مفصل میتوانند از علائم آسیبدیدگی مفصل در کودکان باشند. اگر فرزندتان سیپروفلوکساسین مصرف میکند و این علائم را دارد، سریعاً با پزشک او تماس بگیرید.
عوارض جانبی در سالمندان
تجربۀ عوارض جانبی سیپروفلوکساسین در سالمندان بیشتر از سایر بزرگسالان است. البته نوع این عوارض تفاوتی ندارد و یکسان میباشد.
عملکرد سیپروفلوکساسین
همانطور که گفتیم سیپروفلوکساسین نوعی آنتیبیوتیک است و در دستهبندی آنتیبیوتیکهای فلوروکینولون قرار دارد. این نوع آنتیبیوتیک ضد باکتری است؛ یعنی بهطور مستقیم باکتریها را از بین میبرد. سیپروفلوکساسین این کار را از طریق مسدود کردن آنزیمهایی انجام میدهد که برای زنده ماندن باکتریها ضروری هستند.
سیپروفلوکساسین درواقع یک آنتیبیوتیکِ گستردهاثر است؛ یعنی میتواند بسیاری از انواع مختلف باکتری را نابود کند. بااینوجود، بسیاری از باکتریها به این دارو مقاوم شدهاند، به این معنا که دیگر نمیتوان آنها را با سیپروفلوکساسین درمان کرد.
مدت زمان عملکرد
فعالیت سیپروفلوکساسین برای نابودی عفونتهای باکتریایی چند ساعت بعد از مصرف آن آغاز میشود. البته ممکن است در چند روز اول بهبودی را در علائمتان تجربه نکنید.
مقدار مصرف (دوز)
دوزی که پزشک برای مصرف سیپروفلوکساسین تجویز میکند به چندین عامل بستگی دارد؛ ازجمله:
- نوع و شدت بیماری
- سن
- شکل مصرفی سیپروفلوکساسین (قرص، محلول یا تزریق)
- سایر بیماریهای احتمالی که فرد به آن دچار است، مانند بیماری کلیه
پزشک روند درمان را معمولاً با دوز پایین شروع کرده و سپس با گذشت زمان بهمرور آن را تنظیم میکند. پزشک درنهایت کمترین دوز مؤثر را برای بیمار تجویز خواهد کرد.
اطلاعاتی که در ادامه درج شده است دربارۀ دوزهای شایع یا توصیهشده میباشد و جایگزینی برای دوز تجویزشده توسط پزشکتان نمیباشد. تنها کسی که میتواند بهترین دوز دارو را برای شما مشخص کند پزشکتان است.
شکلها و قدرتهای دارو
- قرص (Cipro): 250 میلیگرم، 500 میلیگرم، 750 میلیگرم
- قرص با رهایش طولانی (Cipro XR): 500 میلیگرم، 1000 میلیگرم
- پودر برای سوسپانسیون خوراکی (Cipro): 250 میلیگرم در 5 میلیلیتر، 500 میلیگرم در 5 میلیلیتر
اطلاعات دربارۀ دوز معمول
دوز معمول برای قرص سیپرو با رهایش فوری برای هر 12 ساعت به مدت 1 تا 14 روز بین 250 تا 750 میلیگرم است. پزشک شما بهترین دوز این دارو را برایتان مشخص خواهد کرد.
دوز برای عفونت مجرای ادراری
- دوز معمول: 250 تا 500 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 3 تا 14 روز
دوز برای عفونتهای استخوان و مفصل
- دوز معمول: 500 تا 750 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 4 تا 8 هفته
دوز برای اسهالِ ناشی از عفونت
- دوز معمول: 500 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 5 تا 7 روز
دوز برای عفونتهای تنفسی
- دوز معمول: 500 تا 750 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 7 تا 14 روز
دوز برای عفونتهای سینوس
- دوز معمول: 500 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 10 روز
دوز برای عفونتهای شکم
- دوز معمول: 500 میلیگرم هر 12 ساعت به مدت 7 تا 14 روز
دوز برای کودکان
- دوز معمول: برای کودکان 1 تا 17 ساله هر 12 ساعت 10 تا 20 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک به مدت 7 تا 21 روز. دوز دارو نباید در هر 12 ساعت بیشتر از 750 میلیگرم باشد.
دوز قرص با رهایش طولانی
این نوع قرص (Cipro XR) تنها برای درمان عفونتهای مجرای ادراری تائید شده است.
- دوز معمول: روزانه 500 میلیگرم به مدت 3 روز
- دوز معمول برای عفونتهای شدیدِ مجرای ادراری: روزانه 1000 میلیگرم به مدت 7 تا 14 روز
ملاحظات ویژه
اگر بیماری کلیوی دارید، ممکن است پزشکتان دوز پایینتری از این دارو را تجویز کند یا از شما بخواهد که دفعات کمتری آن را مصرف کنید.
فراموش کردن دوز
اگر مصرف دوزی را فراموش کردید، بهمحض یادآوری آن را مصرف کنید. البته اگر تنها چند ساعت تا دوز بعدی فاصله است، دوز فراموششده را نادیده بگیرید و دوز بعدی را سر ساعت مصرف کنید.
هرگز برای جبران دوز فراموششده دو دوز را یکجا مصرف نکنید. این کار میتواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد.