کوکائین چیست و چه خطراتی دارد؟
کوکائین ماده‌ای محرک است که می‌توان آن را استنشاق، تزریق یا دود کرد. این ماده با نام‌های دیگری نظیر کوک، پودر و کرک نیز شناخته می‌شود.
استفاده از کوکائین در علم پزشکی قدمتی طولانی دارد. قبل از ابداع روش‌های بیهوشی، پزشکان از این ماده به‌عنوان مسکن استفاده می‌کردند.
امروزه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) کوکائین را به‌عنوان محرک Schedule II طبقه‌بندی کرده است؛ یعنی مصرف تفریحی آن در آمریکا ممنوع می‌باشد.
مصرف کوکـائین ممکن است حس هیجان‌زدگی شدید را در فرد به وجود آورد، اما عوارض احتمالی آن بسیار خطرناک هستند.
در این مقاله به بررسی کوکائین و اثرات آن می‌پردازیم.
اثرات کوکائین
اثر کوکـائین در هر فرد از دیگری متفاوت است. برخی افراد با مصرف این ماده حس شادی شدید را تجربه می‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است به اضطراب، درد و توهم دچار شوند.
برگ کوکا (Erythroxylum coca) ترکیب اصلی موجود در کوکائین است که نوعی محرک بوده و دستگاه عصبی مرکزی (CNS) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ورود کوکائین به بدن باعث می‌شود تا سطح دوپامین افزایش یابد. دوپامین نوعی انتقال‌دهندۀ عصبی است که با احساس اجر و لذت در ارتباط می‌باشد.
افزایش دوپامین از علل اصلی سوء مصرف کوکـائین است. ازآنجایی‌که ممکن است بدن برای تجربه دوباره لذت، کوکائین را طلب کند، احتمال تغییر در شیمی عصبیِ مغز و در نهایت بروز اختلال مصرف ماده در فرد وجود دارد.
یکبار مصرف کوکائین چه پیامدی دارد؟
ازآنجایی‌که کوکائین دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می‌کند، احتمال بروز طیف وسیعی از عوارض جانبی وجود دارد.
شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف کوکـائین برای اولین بار عبارت‌اند از:
- خونریزی بینی
- دشواری در تنفس
- ضربان قلب غیرعادی
- درد قفسه سینه
- بزرگ شدن مردمک چشم
- ناتوانی برای دستیابی یا حفظ نعوظ
- بی‌خوابی
- بی‌قراری یا اضطراب
- بدبینی (پارانویا)
- لرزش
- سرگیجه
- اسپاسم عضلانی
- شکم درد
- سفتی گردن یا ستون فقرات
- حالت تهوع
- اسهال
- فشارخون به شدت پایین
در موارد نادر، مصرف کوکائین برای اولین بار ممکن است به مرگ ناگهانی بینجامد که معمولاً ناشی از ایست قلبی یا تشنج می‌باشد.
مصرف کوکائین در بارداری
مصرف این ماده در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک می‌باشد.
مواد موجود در کوکائین می‌توانند از طریق جفت به جنین منتقل شده و قلب و دستگاه عصبی در حال رشد او را تحت تاثیر قرار دهند و مشکلات زیر را به وجود آورند:
- سقط جنین
- تولد زودرس
- بیماری‌های قلبی و عصبیِ مادرزادی
همچنین اثرات عصبی و تاثیر کوکـائین بر سطح دوپامین ممکن است بعد از زایمان در بدن مادر باقی بماند. برخی از علائم پس از زایمان عبارت‌اند از:
- افسردگی پس از زایمان
- اضطراب
- علائم ترک:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- اسهال
- زودرنجی
- هوس‌های غذایی شدید
توقف مصرف مواد، ازجمله کوکائین، در طول سه‌ماهه اول بارداری احتمال سالم به دنیا آمدن بچه را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی مصرف درازمدت
مصرف زیاد کوکائین می‌تواند به بسیاری از بخش‌های بدن آسیب برساند. برخی از آسیب‌های ناشی از مصرف درازمدت کوکائین عبارت‌اند از:
- از بین رفتن حس بویایی: مصرف زیاد و درازمدت این محرک می‌تواند به گیرنده‌های بویایی در بینی آسیب برساند.
- کاهش توانایی‌های شناختی: فراموشی، کاهش توانایی توجه یا کاهش توانایی تصمیم‌گیری.
- التهاب بافت‌های بینی: التهاب درازمدت می‌تواند به از بین رفتن بینی و حفره بینی شده و همچنین باعث بروز سوراخ‌هایی در سقف دهان شود.
- آسیب ریه: بروز زخم در بافت ریه، خونریزی داخلی، علائم جدید یا تشدید علائم قبلی آسم یا آمفیزم.
- افزایش خطر اختلالات دستگاه عصبی: خطر بروز بیماری‌هایی که دستگاه عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند بیماری پارکینسون، افزایش می‌یابد.
مصرف بیش‌ازحد کوکـائین (اوردوز)
وضعیت اورژانسی
اوردوز کوکائین بسیار خطرناک بوده و نیازمند مراقبت ویژه است. اگر خودتان یا فرد دیگری به اوردوز کوکائین دچار شده، سریعاً با اورژانس (115) تماس بگیرید. علائم اوردوز:
- نفس‌های کم‌عمق یا نفس نکشیدن
- ناتوانی در تمرکز کردن، صحبت کردن یا باز نگه داشتن چشم‌ها (احتمال بیهوش شدن وجود دارد)
- تغییر رنگ پوست به آبی یا خاکستری
- تیره شدن لب‌ها و ناخن‌ها
- صدای خروپف یا غرغره کردن
با اقدامات زیر شدت اوردوز را کاهش دهید:
- در صورت امکان، فریاد زدن یا تکان دادن فرد برای جلب توجه یا بیدار کردن او
- انجام CPR (احیای قلبی ریوی)
- فرد را به بغل بخوابانید تا به بهبود تنفس او کمک کنید
- فرد را گرم نگه دارید
- تا زمان رسیدن مامورین اورژانس فرد را ترک نکنید
درمان اعتیاد به کوکائین
جلسات مشاوره و سایر روش‌ها از رایج‌ترین برنامه‌های درمانی برای اعتیاد به کوکائین هستند. گاهی اوقات نیاز است که فرد معتاد در مراکز ترک اعتیاد اقامت داشته باشد. شرکت در جلسات روان‌درمانی نیز می‌تواند به بهبود و تغییر رفتار و فرآیندهای فکری فرد کمک کند.
همچنین می‌توانید به مراکز سم‌زداییِ تایید‌شده مراجعه کنید که به تنظیم بدن و بهبود وضعیت‌تان کمک می‌کنند. البته فراموش نکنید که هزینۀ درمان در این مراکز و همچنین اقامت در بیمارستان برای ترک اعتیاد توسط اغلب شرکت‌های بیمه پوشش داده نمی‌شود. در نهایت ذکر این نکته مهم است که تا به امروز هیچ دارویی برای درمان اعتیاد به کوکائین مورد تایید قرار نگرفته است.