بواسیر یا هموروئید چیست و چگونه درمان می شود؟
هموروئیدها (Hemorrhoids) رگ‌های ورم‌کرده‌ای هستند که در اطراف مقعد یا قسمت پایینی راست‌روده قرار دارند. حدود 50 درصد از بزرگسالان تا رسیدن به سن 50 سالگی، علائم بواسیر یا هموروئید را تجربه می‌کنند.
بواسیر می‌تواند داخلی یا خارجی باشد. بواسیر داخلی در داخل مقعد یا راست‌روده رخ می‌دهد و بواسیر خارجی در بیرون از مقعد بروز می‌کند.
بواسـیر خارجی شایع‌ترین و مشکلسازترین نوع بواسیر است. بواسیر یا همورئید می‌تواند باعث بروز درد، خارش شدید و دشواری در نشستن گردد. خوشبختانه این عارضه قابل درمان است.
علائم بواسیر
علائم بواسیر عبارتند از:
- خارش شدید در اطراف مقعد
- ناراحتی و درد در اطراف مقعد
- برآمدگی دردناک یا خارش‌دار یا بروز ورم در نزدیکی مقعد
- ترشح مدفوع
- اجابت مزاج دردناک
- خارج شدن خون بعد از اجابت مزاج
اگرچه هموروئید دردناک است، اما کشنده نیست و معمولا بدون نیاز به درمان برطرف می‌گردد. اگر به طور مکرر بواسـیر دارید، ممکن است در اثر از دست رفتن خون به علائم کم‌خونی نظیر ضعف و رنگ‌پریدگی پوست نیز دچار شوید، که البته بروز چنین مشکلی نادر است.
علت بواسیر
متخصصین دربارۀ علت بواسیر اطمینان نظر ندارند. عوامل احتمالی عبارتند از:
- اجابت مزاج پرزحمت
- عوارض جانبی یبوست مزمن
- نشستن برای مدت زمان طولانی، به‌ویژه بر روی توالت فرنگی
- سابقۀ بواسیر در خانواده
عوامل خطر
امکان انتقال بواسیر از والیدن به فرزند از طریق ژنتیک وجود دارد. بنابراین اگر والیدن شما بواسـیر داشته‌اند، احتمال ابتلا شما به این مشکل نیز افزایش می‌یابد. بلند کردن اجسام سنگین به‌طور مداوم، چاقی یا سایر فشارها بر بدن می‌توانند خطر بروز بواسیر را افزایش دهند.
ایستادن‌های بیش از حد بدون هیچ استراحتی می‌توانند باعث بروز بواسـیر شوند. رابطۀ جنسی مداوم از طریق مقعد و اسهال نیز می‌توانند خطر هموروئید را افزایش دهند.
همچنین اگر باردار هستید، احتمال بروز بواسیر افزایش می‌یابد. وقتی رحم بزرگ می‌شود، به رگ‌های موجود در روده بزرگ فشار وارد کرده و باعث بروز برآمدگی می‌شود.
تشخیص بواسیر
ممکن است یک بررسی دیداری برای تشخیص هموروئید کافی باشد. شاید پزشک‌تان برای تایید این تشخیص بررسی‌ِ دیگری را انجام دهد تا ناهنجاری‌های مقعد را چک کند. به این بررسی معاینه دیجیتال راست‌روده می‌گویند. در طول این معاینه، پزشک یک انگشت چرب‌شده و پوشیده شده با دستکش را وارد مقعد بیمار می‌کند. اگر پزشک متوجه هرچیز غیرعادی‌ای شود، ممکن است انجام آزمایشی به نام سیگموئیدوسکوپی را تجویز کند.
در آزمایش سیگموئیدوسکوپی، پزشک از یک دوربین کوچک برای تشخیص بواسـیر داخلی استفاده می‌کند. این دوربین کوچک و فیبر نوری سیگموئیدوسکوپ نام دارد که درون یک لولۀ کوچک قرار می‌گیرد و سپس وارد راست‌روده می‌شود. پزشک با استفاده از این روش می‌تواند نگاه واضحی به داخل راست‌روده داشته باشد تا بتواند از نزدیک هموروئید را بررسی کند.
روش‌های درمان بواسیر
درمان بواسیر ممکن است در خانه یا مطب پزشک انجام شود.
تسکین درد
برای به حداقل رساندن درد، هر روز به مدت 10 دقیقه در آب گرمِ وان حمام فرو بروید. همچنین می‌توانید بر روی یک بطری آب گرم بنشینید تا درد بواسیر خارجی تسکین یابد. اگر درد غیر قابل تحمل است، از شیاف، پماد یا کرم برای تسکین سوزش و خارش استفاده کنید. برای تهیۀ شیاف‌های بواسیر به داروخانه مراجعه کنید.
مکمل‌های فیبر
اگر یبوست دارید، می‌توانید از مکمل‌های فیبر برای کمک به نرم کردن مدفوع‌تان استفاده کنید. دو نوع رایج مکمل فیبر عبارتند از پسیلیوم (psyllium) و متیل سلولز (methylcellulose).
درمان‌های خانگی
درمان‌های بدون نیاز به نسخه پزشک نظیر هیدروکورتیزون و کرم بواسـیر می‌توانند به کاهش ناراحتی بواسیر کمک کنند. می‌توانید این دو محصول را از داروخانه‌ها تهیه کنید. خیساندن مقعد در یک وان نیم‌تنه به مدت 10 تا 15 دقیقه در روز نیز می‌تواند مفید باشد.
از طریق تمیز کردن مقعد با آب گرم در هنگام دوش گرفتن یا حمام کردن به صورت روزانه، بهداشت مقعد را در شرایط مناسب نگه دارید. البته از صابون استفاده نکنید، زیرا صابون می‌تواند بواسیـر را بدتر کند. همچنین برای پاک کردن مقعد بعد از اجابت مزاج، از دستمال توالت خشک و زبر استفاده نکنید.
قرار دادن یک کمپرس سرد بر روی مقعد نیز می‌تواند ورم هموروئید را کاهش دهد. مسکن‌هایی نظیر استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپیرین نیز می‌توانند درد و ناراحتی را بهبود دهند.
عمل‌های پزشکی
اگر درمان‌های خانگی جوابگو نباشند، ممکن است پزشک‌تان بستن باند لاستیکی (RBL) را توصیه کند. در این روش پزشک یک باند لاستیکی را دورِ هموروئید قرار می‌دهد تا جریان خون به آن قطع گردد. این باعث می‌شود تا جریان خون به هموروئید کاهش یافته و برآمدگی کوچک شود. این عمل فقط باید توسط یک متخصص انجام گردد. هرگز این روش را در خانه امتحان نکنید.
اگر بستن باند لاستیکی برای شما مناسب نباشد، ممکن است پزشک‌تان از تزریق‌درمانی یا اسکلروتراپی استفاده کند. در این روش پزشک ماده‌ای شیمیایی را مستقیما به درون رگ خونی تزریق می‌کند. این باعث می‌شود تا اندازۀ بواسیر کاهش یابد.
پیشگیری
برای پیشگیری یا اجتناب از وخیم‌تر شدن بواسیر، از فشار آوردن به مقعد هنگام اجابت مزاج خودداری کنید. همچنین سعی کنید که مصرف مایعات را افزایش دهید. نوشیدن آب به اندازۀ کافی می‌تواند از سفت شدن مدفوع جلوگیری کند.
زمانی که احساس می‌کنید به دفع مدفوع نیاز دارید، سریعا به سرویس بهداشتی مراجعه کنید تا از هموروئید پیشگیری شود. به طور منظم ورزش کنید تا به یبوست دچار نشوید. همچنین از نشستن‌های طولانی مدت، به‌ویژه بر روی سطوح سفت نظیر بتن یا کاشی، خودداری کنید.
مصرف غذاهایی که سرشار از فیبر هستند نیز می‌تواند خطر بروز بواسـیر را به حداقل برساند.
بهترین منابع غذایی فیبر از این قرارند:
- گندم درسته
- برنج قهوه‌ای
- اوت‌میل
- هویج
- گندم سیاه
- سبوس
فیبر غذایی به حجیم کردن مدفوع در روده‌ها کمک می‌کند که باعث نرم شدن مدفوع و حرکت راحت‌تر آن در روده می‌شود.
عوارض جانبی بواسیر
عوارض جانبی بواسیر نادر هستند، اما می‌توانند موارد زیر را شامل شوند:
- لخته‌های خون در رگ ورم‌کرده
- خونریزی
- کم‌خونی ناشی از کمبود آهن که در اثر خونریزی رخ می‌دهد
دورنما
با انجام درمان، به احتمال زیاد بهبودی را تجربه خواهید کرد. دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کرده و روند سالم زندگی را حفظ کنید. این روند عبارت است از ورزش کردن و اجتناب از نشستن به‌مدت طولانی.
