فرنجمشک | خواص، مصارف و عوارض جانبی
فرنجمشک (Melissa officinalis) یک گیاه دارویی با عطر لیمویی است که از خانوادۀ نعناعیان می‌باشد. این گیاه دارویی بومی اروپا، آفریقای شمالی و آسیای غربی بوده، اما در سراسر جهان رشد می‌کند.
فرنجمشک به طور سنتی برای بهبود خلق‌وخو و عملکرد شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما فواید بالقوۀ آن به این موارد ختم نمی‌شوند. در ادامۀ مطلب با ما همراه باشید تا از قدرت‌های درمانی این گیاه مطلع شویم.
فرنجمشک می‌تواند به کاهش استرس کمک کند
گفته می‌شود که فرنجـمشک علائم استرس را کاهش داده، به آرام شدن کمک کرده و خلق‌وخو را تقویت می‌کند.
یک مطالعه در سال 2004 نشان می‌دهد که مصرف فرنجمـشک باعث تسکینِ اثرات منفیِ خلقیِ ناشی از استرس روانی ایجاد شده در آزمایشگاه شده است. شرکت‌کنندگانی که فرنجمشک مصرف کرده بودند، خودشان گزارش دادند که حس آرامش‌شان افزایش پیدا کرده و احساس هوشیاری در آنها کاهش یافته است.
اگرچه این مطالعه به صورت دوسوکور بوده و با دارونما کنترل شده، اما تنها بر روی 18 نفر انجام شده است. برای تایید یافته‌های این مطالعه به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.
نحوه مصرف: 300 میلی‌گرم فرنجمـشک را به شکل کپسول و دو مرتبه در روز مصرف کنید. همچنین اگر دوره‌های شدیدی از استرس را تجربه می‌کنید، می‌توانید یک کپسول 600 میلی‌گرمی استفاده کنید.
کمک به کاهش اضطراب
فرنجمشک ممکن است برای کمک به کاهش علائم اضطراب نظیر عصبی بودن و تحریک‌پذیری نیز کاربرد داشته باشد.
پژوهشی که در سال 2014 منتشر شد، به بررسی اثرات مواد غذایی حاوی فرنجمـشک بر روی خلق‌وخو و عملکرد شناختی پرداخت. مکمل استفاده شده در این مطالعه با یک نوشیدنی و ماست به همراه شیرین‌کننده‌های طبیعی یا مصنوعی مخلوط گردید. شرکت‌کنندگان هر دو گروه اثرات مثبتی را گزارش دادند که جنبه‌های مختلفی از خلق‌وخو، ازجمله کاهش سطوح اضطراب در آنها را شامل شده است.
اگرچه این نتایج نویدبخش هستند، اما تایید اثرگذاری این گیاه در این مورد تحقیق بیشتری را می‌طلبد.
نحوه مصرف: روزانه سه مرتبه 300 تا 600 میلی‌گرم فرنجمشک مصرف کنید. در صورت تجربۀ دوره‌های شدید اضطراب می‌توانید مقدار مصرف را افزایش دهید.
تقویت عملکرد شناختی
همان مطالعه‌ای که در سال 2014 انجام شده بود، به بررسی اثرات فرنجمشک برای بهبود عملکرد شناختی نیز پرداخته است.
از شرکت‌کنندگان این مطالعه درخواست شده بود تا کارهای مرتبط به عملکرد شناختی، حافظه، ریاضی و تمرکز را انجام دهند. نتایج این کارهای محاسبه‌ای نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگانی که فرنجمشک مصرف کرده بودند، نسبت به سایرین عملکرد بهتری داشتند.
اگرچه این شرکت‌کنندگان افزایش سطوح هوشیاری و عملکرد را تجربه کردند، اما همچنان احتمال بروز خستگی با گذشت زمان وجود دارد. ترکیب کردن فرنجشمک با غذا نیز بر روی میزانِ جذب آن اثر می‌گذارد و ممکن است اثرگذاری آن را تحت تاثیر قرار دهد. در این زمینه نیز به پژوهش بیشتری نیاز است.
نحوه مصرف: روزانه سه مرتبه 300 تا 600 میلی‌گرم فرنجمشک مصرف کنید.
تسکین بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب
ترکیب کردن فرنجمـشک با سنبل‌الطیب ممکن است به تسکین بی‌قراری و اختلالات خواب نظیر بی‌خوابی کمک کند.
محققین با انجام یک مطالعه در سال 2006 دریافتند، کودکانی که یک دوز ترکیبی را مصرف کرده بودند، با 70 تا 80 درصد بهبودی در علائم خود مواجه شدند. هم محققین و هم والدین به این نتیجه رسیدند که فرنجمشک یک درمانگر خوب یا بسیار خوب است. با این حال، برای تایید این اثرات به تحقیقات بیشتری نیاز است.
نحوه مصرف: قبل از خواب یک فنجان چای دمکرده از سنبل‌الطیب و فرنجمشک را میل کنید.
کمک به درمان تبخال
در صورت مشاهدۀ اولین نشانۀ تبخال، می‌توانید فرنجمـشک را به صورت موضعی استفاده کنید.
شرکت‌کنندگان یک مطالعه در سال 1999، فرنجمشک یا یک کرم دارونما را چهار مرتبه در روز و در یک دورۀ پنج روزه به صورت موضعی بر روی نواحی مورد نظر استفاده کردند. محققین دریافتند که مصرف‌کنندگان کرم فرنجمشک نسبت به کسانی که دارونما استفاده کرده بودند، علائم کمتری داشتند و سریع‌تر بهبود پیدا کردند.
محققین همچنین به این اشاره کردند که کرم فرنجمشک ممکن است به افزایش مدت زمان میان دوره‌های بروز تبخال کمک کند. در این زمینه نیز به تحقیقات بیشتری نیاز است.
نحوه مصرف: یک کرم فرنجـمشک را چندین مرتبه در روز بر روی نواحی مورد نظیر بمالید. قبل از مصرف حتما مقدار کمی از آن را در قسمت داخلی ساعد امتحان کنید. اگر به مدت 24 ساعت هیچ ناراحتی یا التهابی را تجربه نکردید، استفاده از این کرم برای شما خطری ندارد.
کمک به تسکین سوءهاضمه
اگر مکررا درد معده و ناراحتی را تجربه می‌کنید، ممکن است فرنجـمشک اثر مثبتی بر روی هضم در بدن شما داشته باشد.
یک مطالعه کوچک در سال 2010 به ارزیابی اثرات یک دسر سردِ حاوی فرنجمشک بر روی سوءهاضمه پرداخته است. شرکت‌کنندگان بعد از خوردن وعدۀ غذایی اصلی، یک سربی (نوعی دسر) – با یا بدون فرنجمشک – را مصرف کردند. اگرچه هر دو نوع دسر علائم و شدت سوءهاضمه را کاهش دادند، اما دسر حاوی فرنجمشک اثرگذاری بهتری داشت.
نحوه مصرف: یک قاشق چایخوری از پودر فرنجـمشک را به یک کاسه بستنی یا اسموتی اضافه کرده و از دسر خود لذت ببرید.
کمک به درمان حالت تهوع
از آنجایی که فرنجشـمک احتمالا بر روی دستگاه گوارش اثر می‌گذارد، ممکن است برای کمک به تسکین حالت تهوع نیز مفید باشد.
یک بررسی در سال 2005 به ارزیابی نتایج چندین مطالعۀ مربوط به فرنجشمک پرداخته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهند که فرنجمشک برای درمان علائم گوارشی مفید می‌باشد. اگرچه این بررسی بسیار نویدبخش است، اما باید به محدودیت‌های این مطالعات نیز توجه داشت.
بسیاری از این مطالعات فرنجشمک را در کنار سایر گیاهان دارویی مورد بررسی قرار داده‌اند. به همین دلیل، برای بررسی اثرات فرنجمشک به تنهایی، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
نحوه مصرف: در صورت مشاهدۀ اولین نشانۀ حالت تهوع، یک فنجان چای فرنجمشک بنوشید.
سایر فواید احتمالی فرنجمشک
- ممکن است برای به حداقل رساندن گرفتگی‌های قاعدگی مفید باشد
- ممکن است به تسکین سردرد کمک کند
- ممکن است درد دندان را کاهش دهد
عوارض جانبی و خطرات فرنجمشک
فرنجشمک پتانسیل ایجاد عوارض جانبی زیر را دارد:
- سردرد
- ادرار دردناک
- افزایش دمای بدن
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد معده
- سرگیجه
- خس‌خس کردن
- ناراحتی پوستی
- واکنش آلرژیک
در صورت مصرف فرنجمشک به همراه غذا، شاید بتوان این عوارض جانبی نظیر ناراحتی معده را به حداقل رساند. همچنین می‌توانید با مصرف کمتر از 2 گرم فرنجمشک در روز، خطر این عوارض جانبی را کاهش دهید.
فرنجمشک را باید تنها برای یک دورۀ کوتاه‌مدت مصرف کرد. یک قانون کلی این است که بعد از مصرف فرنجمشک برای سه هفته، یک هفته استراحت کرده و مصرف آن را متوقف کنید. نباید این گیاه را بیش از چهار ماه مداوم و بدون استراحت مصرف کرد.
اگر این داروها را مصرف می‌کنید، قبل از مصرف فرنجمشک با پزشک مشورت داشته باشید:
- داروهای گلوکوم (آب‌سیاه)
- داروهای تیروئید
- باربیتورات
- آرام‌بخش‌ها
- داروهایی که سروتونین را تحت تاثیر قرار می‌دهند
اگر در شرایط زیر قرار دارید نیز با پزشک مشورت کنید:
- باردار هستید
- شیرده هستید
- قصد دارید که فرنجمشک را برای یک نوزاد یا کودک زیر 12 سال استفاده کنید
- عمل جراحی دارید
