لیزین چیست و چه فوایدی برای بدن دارد؟
لیزین یک بلوکِ ساختمانی برای پروتئین است و یک آمینو اسید ضروری محسوب میشود، زیرا بدن نمیتواند آن را تولید کند. به همین دلیل نیاز دارید تا لیزین را از مواد غذایی دریافت کنید.
این آمینو اسید برای رشد عادی و بازده عضلانی مهم بوده و برای تشکیل کارنیتین مورد استفاده قرار میگیرد. کارنیتین مادهای است که در اغلب سلولهای بدن یافت میشود. بعلاوه، لیزین به انتقال چربیها در تمام سلولها و سوزاندن آنها بهعنوان انرژی کمک میکند.
ال-لیزین شکلی از لیزین است که بدن میتواند آن را بهینهسازی کند. این ترکیب به طور طبیعی در غذا یافت میشود و در مکملها مورد استفاده قرار میگیرد.
در این مقاله به بررسی فواید لیزین میپردازیم.
محافظت در برابر تبخال
تبخالهای سرماخوردگی نشانهای از وجود یک عفونت هستند که معمولا بر روی لب یا گوشههای دهان پدیدار میشوند.
این تبخالها به شکل تاولهای حاوی مایع ظاهر میشوند که میتوانند ناراحتیهایی نظیر مور مور شدن، درد و سوزش را به همراه داشته باشند. بعلاوه، این زخمها میتوانند باعث خجالتزدگی فرد شوند.
تبخالهای سرماخوردگی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) هستند که میتواند در نخاع پنهان شود. در زمانهایی که با استرس مواجه میشوید یا سیستم ایمنی بدنتان ضعیف میشود، HSV-1 میتواند ایجاد تبخال را تحریک کند.
مکملهای لـیزین ممکن است از تکثیر ویروس HSV-1 جلوگیری کرده و مدت زمان بروزِ تبخال را کاهش دهند. تصور میشود که لیزین آمینو اسید دیگری به نام آرژینین را مسدود میکند که این آمینو اسید برای تکثیر HSV-1 مورد نیاز است.
یک مطالعه نشان میدهد که مصرف 1000 میلیگرم مکمل لـیزین در روز باعث کاهش تبخال در 26 نفر شده است. این افراد مستعد بروزِ دوبارۀ تبخال بودهاند.
مطالعهای دیگر در 30 نفر نشان میدهد که استفادۀ موضعی از یک کرم حاوی لیزین، گیاهان دارویی، ویتامینها و روی، باعث رفع شدن زخمهای تبخال در 40 درصد از شرکتکنندگان بعد از سه روز و 87 درصد از آنها بعد از شش روز استفاده شده است.
کاهش اضطراب
لیزین ممکن است در کاهش اضطراب نقش داشته باشد.
یک مطالعه نشان میدهد که این آمینو اسید گیرندههای درگیر در واکنش استرس را مسدود میکند. مشاهدات محققین در موشها نشان میدهد که مصرف لیـزین باعث کاهش نرخِ حرکاتِ شُلِ روده شده است که این حرکات استرسزا هستند.
یک مطالعۀ یک هفتهای در 50 فردِ سالم نشان میدهد که مصرف 2.64 گرم مکمل لیزین و آرژینین باعث کاهش اضطرابِ استرسزا شده و سطوح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش میدهد.
لـیزین همچنین ممکن است به کسانی که به اسکیزوفرنی دچار هستند کمک کند. اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که در ادراک فرد از دنیای بیرونی تداخل ایجاد کرده و معمولا به ناتوانی در درکِ واقعیت میانجامد.
بهبود جذب کلسیم
لیزین ممکن است به حفظ کلسیم در بدن کمک کند.
باور میشود که لیـزین جذب کلسیم در روده را افزایش داده و به کلیهها کمک میکند تا این مادۀ معدنی را حفظ کنند.
در مطالعهای که بر روی 30 زن انجام شد، 15 نفر از آنها سالم و 15 نفر به پوکی استخوان دچار بودند. یافتهها نشان میدهند که مصرف مکمل کلسیم و لیزین میزانِ از دست رفتن کلسیم در ادرار را کاهش داده است.
زنانی که تنها 3 گرم کلسیم دریافت کرده بودند، میزانِ افزایشِ کلسیم در ادرار آنها پیشرفت داشته است. با این حال، زنانی که 400 میلیگرم لیـزین دریافت کرده بودند، کلسیم کمتری را از طریق ادرار از دست دادند.
به نظر میرسد که لیزین از استخوانها محافظت میکند و ممکن است در کنترل مکانِ انتقالِ کلسیم در بدن نقش داشته باشد.
به طور مثال، نشان داده شده که لیزیـن از تجمع کلسیم در رگهای خونیِ موشها جلوگیری میکند. این نوع تجمع یکی از عوامل خطر برای بیماری قلبی است.
علاوه بر این، یک مطالعۀ درونکشتگاهی نشان داده است که سلولهای رشد کرده بدون لیزین، بیشتر کلسیم را به خارج از سلول حرکت میدهند. این افزایش حرکت در سلولهایی که حاوی لـیزین بودهاند، مشاهده نشده است.
تشویق التیام زخم
لیزین در بافت حیوانی در محل زخم فعالتر است و به افزایش سرعت ترمیم کمک میکند.
لیزیـن برای تشکیل کلاژن مورد نیاز است؛ پروتئینی که همانند یک داربست عمل کرده و به حمایت و ایجاد ساختار پوست و استخوان کمک میکند.
لیزین خود نیز ممکن است بهعنوان یک عاملِ متصلکننده عمل کند، بنابراین تعداد سلولهای جدید در محل زخم را افزایش میدهد. لیزین حتی ممکن است تشکیلِ رگهای خونی جدید را تشویق کند.
در یک مطالعۀ حیوانی، ترکیبی از لـیزین و آمینو اسید آرژینین باعث شد تا سرعت و بهبودی فرآیند التیام در شکستگیها افزایش یابد.
سایر فواید بالقوه
لیزین – همانند تمام آمینو اسیدها – بهعنوان یک بلوکِ ساختمانی برای پروتئین در بدن استفاده میشود. این پروتئینها به تولید هورمونها، سلولهای ایمنی و آنزیمها کمک میکنند.
لیزین ممکن است علاوه بر مواردی که بالاتر ذکر شد، فواید مختلف دیگری نیز داشته باشد.
- سرطان: یک مطالعۀ حیوانی نشان میدهد که ترکیب لـیزین با آنتیاکسیدان کاتچین باعث کاهش رشد سلول سرطانی در موشها شده است.
- سلامت چشم: مطالعهای در موشهای مبتلا به دیابت نشانگر این است که مکملهای لیزین میتوانند از بروز آب مروارید جلوگیری کنند.
- دیابت: یک مطالعه نشان داده که لیزین ممکن است به کاهش واکنشِ قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند. البته این ارتباط هنوز مشخص نیست.
- فشارخون: یک مطالعه در 50 بزرگسال مبتلا به کمبود لیزین و فشارخون بالا نشان میدهد که مصرف مکمل لیـزین باعث کاهش چشمگیر فشارخون شده است.
مقادیرِ کافیِ لیـزین برای حفظ سلامتی ضروری بوده و مکملهای این ترکیب ممکن است به برخی از مردم کمک کنند.
بهترین منابع غذایی لیزین
لیزین به طور طبیعی در غذاهای سرشار از پروتئین – به ویژه گوشت و محصولات لبنی – یافت میشود. همچنین مقادیر کمی از این آمینو اسید در غذاهای گیاهی وجود دارد.
برخی از منابع خوب لیـزین عبارتند از:
- گوشت: گاو، مرغ و گوسفند
- غذای دریایی: صدف سیاه، میگو و صدف چروک
- ماهی: سالمون، ماهی روغن و تن
- لبنیات: شیر، پنیر و ماست
- سبزیجات: سیبزمینی، فلفل و تره فرنگی
- میوهها: آووکادو، برگه زردآلو و گلابی
- حبوبات: سویا، لوبیا قرمز و نخودفرنگی
- مغزها و دانهها: ماکادامی، تخم کدو و بادام هندی