پارگی مینیسک زانو چیست؟
مینیسک تکه‌ای از غضروف است که همانند بالشی میانِ استخوان ران و درشت‌نی (استخوان قلم) قرار می‌گیرد. هر یک از مفاصل زانو حاوی دو مینیسک هستند. امکان پارگی یا صدمه دیدن مینیسک‌ها در حین انجام فعالیت‌هایی که به مفصل زانو فشار آورده یا باعث چرخش آن می‌شوند وجود دارد. یک تکل شدید در زمین فوتبال یا یک چرخش ناگهانی در زمین بسکتبال می‌توانند به پارگی مینیسک زانو منجر شوند.
البته پارگی مینیسک تنها مختص ورزشکاران نیست. سریع بلند شدن از موقعیت اسکوات (چمباته زدن) می‌تواند علت پارگی مینیسک باشد. به گزارش بیمارستان اطفال بوستون، سالانه بیش از 500 هزار مورد پارگی‌های مینیسکی در ایالات‌متحده اتفاق می‌افتند.
با توجه به شدت صدمه، گزینه‌های درمانی متفاوت هستند و می‌توانند از درمان‌های خانگی تا جراحی‌های سرپایی را شامل شوند. می‌توانید با انجام تمرین‌های تقویت‌کننده عضلات پا و استفاده از تکنیک‌های مناسب در حین انجام فعالیت‌های برخوردی یا ورزش، از بروز این آسیب‌دیدگی جلوگیری کنید.
دلایل پارگی مینیسک زانو
فعالیت‌هایی که باعث برخورد مستقیم شده یا در اثر چرخش اجباری باعث بروز فشار می‌شوند، می‌توانند به پارگی مینیسک ختم گردند. چرخش ناگهانی، اسکوات عمیق یا بلند کردن اجسام سنگین می‌توانند باعث بروز این صدمه شوند. بسیاری از ورزشکاران در خطر پارگی مینیسک قرار دارند.
ورزش‌هایی که نیازمند چرخش‌ها و توقف‌های سریع هستند، ممکن است خطر بروز پارگی‌های مینیسک را افزایش دهند. برخی از این ورزش‌ها عبارتند از:
- فوتبال آمریکایی
- بسکتبال
- فوتبال
- تنیس
به گزارش بیمارستان اطفال بوستون، شیوع پارگی‌های مینیسک در کودکان رو به افزایش است. علت این افزایش ناشی از شرکت کردن کودکان در ورزش‌های سازماندهی شده در سنین کم می‌باشد. علاوه بر این، وقتی تمرکز کودک تنها بر روی یک ورزش باشد، احتمال تجربۀ پارگی مینیسک در او افزایش می‌یابد. این موضوع برای نوجوانانی که در ورزش‌های رقابتی شرکت دارند نیز صدق می‌کند.
مینیسک با افزایش سن ضعیف می‌شود. پارگی‌های مینیسک در افراد بالای 30 سال رایج‌تر هستند. حرکاتی نظیر اسکوات زدن (چمباته زدن) یا استپینگ در کسانی که مینیسک ضعیفی دارند، می‌تواند به بروز صدمه منجر گردد.
اگر آرتروز دارید، بیشتر در خطر آسیب‌دیدگی زانو یا پاره شدن مینیسک‌ها هستید. آرتروز یک اختلال مفصلی شایع است که با درد وسفتی مفاصل همراه بوده و علت آن افزایش سن و استهلاک می‌باشد.
وقتی یک فرد مسن پارگی مینیسک را تجربه می‌کند، احتمال اینکه پارگی ناشی از تنزل و فرسودگی باشد بیشتر است. تنزل زمانی اتفاق می‌افتد که غضروفِ زانو ضعیف و نازک شود و در نتیجه، مستعدِ پارگی گردد.
علائم پارگی مینیسک
وقتی پارگی مینیسک رخ می‌دهد، ممکن است صدایی را در اطراف مفصل زانو بشنوید. بعد از شنیدن صدا، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- درد، به‌ویژه وقتی ناحیۀ مورد نظر را لمس می‌کنید
- ورم
- دشواری در حرکت دادن زانو یا عدم توانایی حرکت دادن آن در طیف حرکتی کامل
- حس قفل شدن یا گیر کردن زانو
- حس اینکه زانویتان صدمه دیده یا نمی‌تواند از بدن حمایت کند
همچنین ممکن است احساس لیز خوردن یا صدا دادن زانو را تجربه کنید که معمولا نشانگر این است که تکه‌ای از غضروف شُل شده و مفصل زانو را مسدود کرده است.
در صورت تجربۀ هر کدامیک از این علائم و تداوم یافتن آنها بیش از چندین روز، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر زانویتان قفل شده و نمی‌توانید بعد از صاف کردن آن را خم کنید، سریعا با پزشک تماس بگیرید.
تشخیص پارگی مینیسک
معاینه جسمانی
بعد از صبحت کردن با پزشک دربارۀ علائم، او به معیانه زانو و انجام آزمایش‌های طیف حرکتی خواهد پرداخت. پزشک از نزدیک نقطه‌ای که مینیسک در کنار مفصل قرار گرفته است را بررسی خواهد کرد.
همچنین ممکن است پزشک‌تان برای شناسایی پارگی مینیسک، آزمایش McMurray را انجام دهد. در این آزمایش باید زانوی خود را خم کرده، سپس صاف کرده و بچرخانید. ممکن است حین انجام این آزمایش صدای خفیفی از زانو بشنوید که می‌تواند نشانگر پارگی مینیسک باشد.
آزمایشات تصویربرداری
برای تایید پارگی مینیسک زانو، ممکن است پزشک انجام آزمایشات زیر را تجویز کند:
پرتو ایکس زانو
این آزمایش پارگی مینیسک را نشان نمی‌دهد، اما می‌تواند به تشخیص سایر دلایل زانو درد نظیر آرتروز کمک کند.
امآرآی
آزمایش امآرآی از یک میدان مغناطیسی برای تصویربرداری از زانو استفاده می‌کند. امآرآی می‌تواند از غضروف و رباط‌ها عکس‌برداری کند تا بتوان پارگی مینیسک را شناسایی کرد.
اگرچه امآرآی می‌تواند به تشخیص پزشک کمک کند، اما به‌طور 100 درصد قابل اعتماد نیست. به گزارش مطالعه‌ای که در سال 2008 در Journal of Trauma Management & Outcomes منتشر شد، دقت امآرآی برای تشخیص پارگی‌های مینیسکِ جانبی 77 درصد می‌باشد.
ممکن است گاهی اوقات پارگی‌های مینیسک در تصاویر امآرآی پدیدار نشوند، زیرا می‌توانند به تغییرات تنزلی یا مربوط به افزایش سن شبیه باشند. علاوه بر این، ممکن است پزشک به اشتباه تشخیص دهد که بیمار پارگی مینیسک دارد، زیرا برخی از ساختارهای اطراف زانو می‌توانند به پارگی مینیسک شبیه باشند.
با این حال، استفاده از امآرآی به کاهش نیاز به انجام آرتروسکپی (درون‌بینی) در برخی از افراد کمک کرده است.
فراصوت
آزمایش فراصوت از موج‌های صدا برای تصویربرداری از داخل بدن استفاده می‌کند. این آزمایش برای شناسایی غضروف شُل شده که ممکن است در مسیر زانو قرار گرفته باشد استفاده می‌شود.
آرتروسکپی
اگر پزشک نتواند با استفاده از تکنیک‌های بالا علت زانو درد را شناسایی کند، ممکن است برای بررسی زانو به سراغ آرتروسکپی برود. اگر به جراحی نیاز داشته باشید، پزشک‌تان به احتمال زیاد از یک آرتروسکپ (ابزاری برای معاینه درون مجراها و حفره‌های بدن) استفاده خواهد کرد.
در آرتروسکپی یک برش کوچک در نزدیکی زانو ایجاد می‌شود. آرتروسکپ یک دستگاهِ فیبر نوریِ نازک و انعطاف‌پذیر است که می‌تواند از طریق برش وارد بدن شود. این دستگاه یک منبع نور کوچک و یک دوربین دارد. ابزار جراحی را می‌توان از طریق آرتروسکپ یا برش‌های بیشتر وارد زانو کرد.
بعد از انجام آرتروسکپی – به منظور جراحی یا معاینه – بیماران معمولا همان روز مرخص شده و می‌توانند به خانه برگردند.
درمان پارگی مینیسک زانو
در ابتدا باید صدمه زانو را با استفاده از تکنیک‌های معتدل نظیر استراحت کردن، یخ گذاشتن، کمپرس کردن و ارتفاع دادن یا روش RICE درمان کنید:
- به زانو استراحت دهید. برای جلوگیری از انداختن وزن بر روی زانو، از چوب زیربغل استفاده کنید. از انجام فعالیت‌هایی که درد زانو را بدتر می‌کنند خودداری کنید.
- هر سه تا چهار ساعت یکبار به مدت 30 دقیقه بر روی زانو یخ بگذارید.
- یک بانداژ کش‌دار را دور زانو بپیچید تا التهاب کاهش یابد.
- زانو را ارتفاع دهید تا ورم کاهش یابد.
همچنین می‌توانید برای کاهش درد و ورم اطراف زانو از داروهایی نظیر ایبوپروفن، آسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده کنید.
اگر زانو درد دارید، نباید وزن کامل خود را بر روی زانو بی‌اندازید. ممکن است پزشک‌تان انجام فیزیوتراپی را برای تقویت عضلات اطراف زانو توصیه کند.
فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد و افزایش سهولت حرکت و ثبات زانو کمک کند. همچنین ممکن است فیزیوتراپ شما از تکنیک‌های ماساژ برای کاهش ورم و سفتی استفاده کند.
جراحی
اگر زانوی شما به روش‌های درمانی بالا واکنشی نشان ندهد، ممکن است پزشک‌تان جراحی آرتروسکپی را توصیه کند. پزشک دستورالعمل‌های دقیقی را برای آماده‌سازیِ جراحی به شما ارائه خواهد کرد. برخی از این دستورالعمل‌ها عبارتند از:
- قبل از جراحی چوب زیربغل تهیه کنید و استفاده از آن را یاد بگیرید
- موارد مورد نیاز قبل از جراحی را کامل کنید که عبارتند از آزمایشات خون، پرتو ایکس، امآرآی، نوار قلب و سایر صلاحیت‌های پزشکی ازجمله صلاحیت بیهوشی
- دریافت داروهای مسکن تجویزشده قبل از انجام جراحی
- خودداری از خوردن یا آشامیدن در شب قبل از جراحی
در صورت تجربۀ موارد زیر حتما پزشک را مطلع کنید، زیرا می‌توانند از انجام جراحی جلوگیری کنند:
- تب
- عفونت
- سرماخوردگی
- زخم با