داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی چه هستند؟
پروستاگلاندین‌ها خانواده‌ای از مواد شیمیایی هستند که توسط سلول‌های بدن تولید می‌شوند و چندین عملکرد مهم دارند. این مواد، التهابی که برای التیام ضروری است را تشویق کرده، اما در عین حال باعث بروز درد و تب شده، از عملکرد لخته‌سازی خون در پلاکت‌ها حمایت کرده و از پوشش معده در برابر اثرات آسیب‌رسان اسید محافظت می‌کنند. در این مقاله به بررسی داروهای داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی خواهیم پرداخت.
پروستاگلاندین‌ها در سلول‌های بدن و توسط آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) تولید می‌شوند. دو نوع آنزیم COX وجود دارد که عبارتند از COX-1 و COX-2 که هر دو آنزیم‌های تولیدکننده پروستاگلاندین‌ها هستند که التهاب، درد و تب را تشویق می‌کنند. با این حال، تنها آنزیم COX-1 است که پروستاگلاندین‌های حمایت‌کننده از پلاکت‌ها و پوشش معده را تولید می‌کند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (به اختصار NSAIDs) آنزیم‌های COX را مسدود کرده و میزانِ پروستاگلاندین‌ها را در سراسر بدن کاهش می‌دهند. پی‌آمد این فرآیند این است که التهاب ادامه‌دار، درد و تب کاهش می‌یابند. از آنجایی که پروستاگلاندین‌ها از معده محافظت کرده و از پلاکت‌ها و لخته‌سازی خون حمایت می‌کنند، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌توانند باعث بروز زخم‌های معده و تشویق خونریزی شوند.
کدام داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در آمریکا تایید شده‌اند؟
فهرست زیر نمونه‌ای از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در دسترس در آمریکا می‌باشد:
- آسپرین
- سلکوکسیب
- دیکلوفناک
- دیفلونیزال
- اتودولاک
- ایبوپروفن
- ایندومتاسین
- کتوپروفن
- کتورولاک
- نابومتون
- ناپروکسن
- اکساپروزین
- پیروکسیکام
- سالسالات
- سولینداک
- تولمتین
عوارض جانبی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با برخی عوارض جانبی در ارتباط هستند. بسامد این عوارض جانبی در داروهای مختلف متفاوت است.
رایج‌ترین اثرات جانبی عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- کاهش اشتها
- راش
- سرگیجه
- سردرد
- خواب‌آلودگی
سایر عوارض جانبی مهم:
- نارسایی کلیه (عموما با مصرف مزمن دارو)
- نارسایی کبد
- زخم معده
- خونریزی طولانی بعد از صدمه یا جراحی
NSAIDs می‌توانند باعث احتباس مایعات شده و به ادما یا ورم منجر شوند که عموما خود را از طریق ورمِ قوزک‌های پا نشان می‌دهد.
هشدار: برخی از مردم به این داروها حساسیت دارند و ممکن است بعد از مصرف آن به تنگی نفس دچار شوند. افرادی که آسم دارند بیشتر در خطر تجربۀ واکنش‌های آلرژیک جدی هستند. کسانی که به یک نوع داروی ضد التهاب غیر استروئیدی حساسیت جدی دارند، احتمالا به سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز واکنش آلرژیک نشان خواهند داد.
مصرف آسپرین در کودکان و نوجوانان مبتلا به آبله مرغان و آنفلوآنزا با بروز سندرم ری یا نشانگان ری ارتباط داده شده است. این سندرم یک بیماری جدی کبدی بوده و گاهی اوقات می‌تواند مرگبار باشد. بنابراین، آسپرین و سالیسیلات‌های بدون آسپرین (مثلا سالسالات) نباید توسط کودکان و نوجوانانی که آبله مرغان یا آنفلوآنزا دارند مصرف شوند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی خطر واکنش‌های مخرب و احتمالا مرگبارِ معدی و روده‌ای را افزایش می‌دهند (به‌طور مثال خونریزی، زخم معده و سوراخ‌شدگی معده یا روده‌ها). این رویدادها می‌توانند در هر زمانی از دورۀ درمانی و بدون هیچگونه علائم هشداری رخ دهند. بیماران سالمند بیشتر در خطر بروز این رویدادهای مخرب هستند. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی – به جز دوز پایین آسپرین – ممکن است خطر حملات قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های مرتبط و احتمالا مرگبار را افزایش دهند. این خطر ممکن است با طول مدت مصرف دارو در بیمارانی که با عوامل خطر اساسی بیماری قلبی و عروقی مواجه هستند افزایش یابد. بنابراین، NSAIDها نباید برای درمان دردِ ناشی از جراحی کنارگذر سرخرگ تاجی (CABG) مورد استفاده قرار بگیرند.
موارد مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
NSAIDها عمدتا برای درمان التهاب، درد خفیف تا متوسط و تب استفاده می‌شوند.
این داروها به‌طور مشخص برای درمان موارد زیر استفاده می‌شوند:
- سردرد
- آرتریت
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
- صدمات ورزشی
- گرفتگی‌های قاعدگی
کتورولاک تنها برای درمان کوتاه‌مدتِ دردِ نسبتا شدید و حاد استفاده می‌شود و در غیر این صورت از مخدرها برای درمان استفاده می‌گردد.
آسپرین برای مهار کردن لخته‌سازی خون و پیشگیری از سکته مغزی و حملات قلبی در کسانی استفاده می‌شود که بیشتر در خطر سکته مغزی و حمله قلبی هستند.
NSAIDها همچنین در بسیاری از روش‌های آماده‌سازی برای مقابله با سرماخوردگی و حساسیت استفاده می‌شوند.
سلکوکسیب برای درمان پولیپ آدنوماتوز خانوادگی استفاده می‌شود تا از تشکیل و رشد پولیپ‌های روده جلوگیری گردد.
تفاوت داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
NSAIDها در قدرت اثرگذاری، طول مدت اثرگذاری، چگونگی حذف شدن از بدن، چگونگی مهار کردن COX-1 و COX-2 و تمایل آنها برای ایجاد زخم‌های معده و تشویق خونریزی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. هرچه یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی بیشتر COX-1 را مسدود کند، تمایل آن برای ایجاد زخم‌های معده و تشویق خونریزی بیشتر خواهد بود. سلکوکسیب COX-2 را مسدود می‌کند اما اثر کمی بر COX-1 دارد و در نتیجه بیشتر به‌عنوان یک مهارکنندۀ انتخابیِ COX-2 طبقه‌بندی می‌شود. مهارکننده‌های انتخابی کوکس۲، در مقایسه با NSAIDها، کمتر باعث خونریزی و بروز زخم‌های معده می‌شوند.
آسپرین یک NSAID خاص است؛ این دارو نه تنها مصارف فراوانی دارد، بلکه تنها داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است که لخته‌سازی خون را به مدت طولانی (4 تا 7 روز) مهار می‌کند. این اثر درازمدتِ آسپرین باعث می‌شود تا گزینه‌ای ایده‌آل برای پیشگیری از ایجاد لخته‌های خونیِ مسببِ حملات قلبی و سکته‌های مغزی باشد.
اغلب داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی لخته‌سازی خون را تنها برای چندین ساعت مهار می‌کنند. کتورولاک یک NSAID بسیار قدرتمند است و برای درمان درد نسبتا شدید و حاد که معمولا نیازمند مخدر است استفاده می‌شود. کتورولاک، نسبت به سایر NSAIDها، بیشتر باعث بروز زخم‌های معده می‌شود. بنابراین، بیشتر از 5 روز نباید از این دارو استفاده کرد. اگرچه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مکانیسم عملکردی مشابهی دارند، اما افرادی که به یک NSAID واکنش نشان نمی‌دهند، ممکن است به نوع دیگری از NSAID واکنش داشته باشند.
تداخلات با سایر داروها
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی جریان خون به کلیه‌ها را کاهش می‌دهند و در نتیجه باعث کاهش عملکرد داروهای ادرارآور می‌شوند، و حذف لیتیوم و متوتركسات از بدن را کاهش می‌دهند. در نتیجۀ این فرآیند، ممکن است سطوح این داروها در خون و همچنین عوارض جانبی آنها افزایش یابد.
NSAIDها همچنین توانایی خون برای لخته شدن را کاهش داده و در نتیجه خونریزی را افزایش می‌دهند. وقتی این داروها همراه با سایر داروهای افزایندۀ خونریزی مصرف شوند (مثلا وارفارین)، احتمال بروز خونریزی جدی یا عوارض جانبیِ خونریزی افزایش می‌یابد. بنابراین، کسانی که داروهای کاهندۀ توانایی خون برای لخته شدن را مصرف می‌کنند، باید از مصرف طولانیِ داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری کنند.
همچنین امکان دارد مصرف NSAIDها باعث افزایش فشارخون در کسانی شود که به فشارخون بالا دچار هستند و در نتیجه در عملکرد داروهایی که برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند تداخل ایجاد کنند.
کسانی که در روز بیش از سه نوشیدنی الکلی میل می‌کنند نیز ممکن است با مصرف NSAIDها، بیشتر در خطر ابتلا به زخم‌های معده قرار بگیرند.
