فنیل آلانین چیست و چه فوایدی دارد
فنیل آلانین (Phenylalanine) یک اسید آمینه است و از بلوک‌های ساختمانِ پروتئین در بدن می‌باشد. این مولکول به دو شکل و ترتیب وجود دارد: ال-فنیل آلانین و دی-فنیل آلانین. این دو تقریبا یکسان هستند اما ساختار مولکولی آنها کمی با یکدیگر متفاوت است.
نقش فنیل آلانین در عملکردهای بدن
بدن انسان برای ساخت پروتئین‌ها، به فنـیل آلانین و سایر اسیدهای آمینه نیاز دارد. بسیاری از پروتئین‌های مهم در مغز، خون، ماهیچه‌ها، اندام‌های داخلی و نقاط دیگر بدن وجود دارند. فنیل آلانین همچنین برای تولید سایر مولکول‌ها در بدن ضروری می‌باشد.
فواید فنیل آلانین
برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که فنـیل آلانین ممکن است برای درمان ویتیلیگو یا پیسی موثر باشد، نوعی اختلال پوستی که باعث از دست رفتن رنگ پوست و لکه‌دار شدن آن می‌شود.
سایر مطالعات نشان می‌دهند که اضافه کردن مکمل‌های فنـیل آلانین به نور فرابنفش، ممکن است در بهبودی رنگدانه پوست در کسانی که به ویتیلیگو مبتلا هستند مفید باشد.
فنیـل آلانین می‌تواند برای تولید مولکول دوپامین مورد استفاده قرار گیرد. نقص عملکرد دوپامین در مغز با برخی از انواع افسردگی در ارتباط است.
البته میزانِ شواهدی که اثرات فنـیل آلانین بر روی افسردگی را تایید می‌کنند، کم است و اغلب مطالعات نتوانسته‌اند فواید مشخص و واضحی را کشف کنند.
فنیل آلانین ممکن است در درمانِ این موارد نیز اثرات مثبتی داشته باشد:
- درد: دی-فنیل آلانین ممکن است در تسکین درد در مواردی نقش داشته باشد. البته نتایج مطالعات متناقض هستند.
- ترک الکل: تعداد کمی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این اسید آمینه به همراه سایر اسیدهای آمینه، ممکن است به از بین بردن علائم ترک الکل کمک کنند.
- بیماری پارکینسون: شواهد بسیار محدودی نشان می‌دهند که فـنیل آلانین ممکن است برای درمان بیماری پارکینسون مفید باشد. البته برای تایید این خاصیت به مطالعات بیشتری نیاز است.
عوارض جانبی
فـنیل آلانین در بسیاری از مواد غذایی حاوی پروتئین یافت می‌شود و به طور کلی توسط FDA به عنوان ماده‌ای بی‌خطر شناخته شده است. مقادیر یافت شده از این اسید آمینه در مواد غذایی، نباید برای افراد سالم مشکلی ایجاد کند.
بهتر است زنان باردار از مصرف مکمل‌های فنیل آلانین خودداری کنند.
کسانی که به اختلال متابولیسم اسید آمینه (PKU) دچار هستند، نمی‌توانند به طور مطلوبی فنـیل آلانین را پردازش کنند. ممکن است تراکم فنیـل آلانین در خون این افراد 400 برابر بیشتر از کسانی باشد که به این اختلال مبتلا نیستند.
این تراکم بالا می‌تواند به آسیب مغزی، ناتوانی ذهنی و مشکلات انتقال سایر اسیدهای آمینه به مغز منجر شود. با توجه به جدیتِ این اختلال، معمولا نوزادان بعد از به دنیا آمدن آزمایش PKU می‌دهند.
به طور کلی کسانی که با چنین اختلالی مواجه هستند، باید در تمام طول عمر، رژیم‌های مخصوص و کم‌پروتئین را دنبال کنند.
غذاهای سرشار از فنیل آلانین
بسیاری از مواد غذایی، از جمله محصولات گیاهی و حیوانی، حاوی این اسید آمینه هستند. محصولات سویا و برخی از دانه‌های خاص نظیر دانه‌های سویا، تخم کدو تنبل و تخم کدو سبز، از بهترین منابع گیاهی فنیـل آلانین می‌باشند.
مکمل‌های پروتئین سویا می‌توانند در هر وعدۀ 200 کالری‌ای، 2.5 گرم فنیل آلانین را تامین کنند.
تخم‌مرغ، غذای دریایی مانند ماهی و برخی از انواع گوشت از منابع حیوانی فنـیل آلانین هستند که در هر وعدۀ 200 کالری‌ای، 2 تا 3 گرم فنیل آلانین را تامین می‌کنند.