سالبوتامول چیست و چه کاربردی دارد؟
سالبوتامول (salbutamol) یا آلبوترول (albuterol) نوعی داروی تجویزی است که به شکل سوسپانسیون استنشاقی، محلول نبولایزر، پودر استنشاقی، قرص رهش فوری، قرص رهش پیوسته یا شربت خوراکی در دسترس می‌باشد.
سوسپانسیون استنشاقی سالبوتامول به شکل داروی ژنریک در دسترس نمی‌باشد و تنها تحت نام برندهای ProAir HFA، Ventolin HFA و Proventil HFA در دسترس است.
سالبوتامول ممکن است به‌عنوان بخشی از برنامۀ درمانی به همراه کورتیکواستروئید، آگونیست بتا طولانی‌اثر و داروهای برونكوليتيك برای درمان علائم آسم مورد استفاده قرار بگیرد.
کاربرد سالبوتامول
این دارو برای درمان یا پیشگیری از برونکواسپاسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برونکواسپاسم شرایطی است که در آن عضلات اطراف مجاری هوا تنگ شده و ورم می‌کنند. سالبوتامول برای بهبود وضعیت افراد مبتلا به آسم نیز استفاده می‌شود.
این دارو همچنین برای پیشگیری از برونکواسپاسم ناشی از ورزش موثر است.
عملکرد
سالبوتامول به دسته‌ای از داروها تعلق دارد که با نام beta2-adrenergic agonist bronchodilator شناخته می‌شوند.
این دارو به آرام کردن عضلات مجاری هوا به مدت 6 تا 12 ساعت کمک می‌کند و برای بهبود تنفس مفید است.
عوارض جانبی سالبوتامول
سوسپانسیون استنشاقی سالبوتامول باعث خواب‌آلودگی نمی‌شود اما می‌تواند عوارض دیگری داشته باشد.
عوارض جانبی شایع
برخی از عوارض جانبی سالبوتامول نسبت به سایر عوارض این دارو شایع‌تر هستند:
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- درد قفسه سینه
- لرزش بدن
- عصبانیت
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
- گلو درد
- آبریزش بینی
اگر این علائم خفیف هستند، ممکن است در طول چند روز یا چند هفته برطرف شوند. اما اگر علائم شدید بوده یا رفع نمی‌شوند، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی
اگر عوارض جانبی جدی دارید، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم خطرناک بوده یا فکر می‌کنید که به اورژانس نیاز دارید با 115 تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آن‌ها عبارت‌اند از:
- تنگ شدن و ورم کردن عضلات اطراف مجاری هوا (برونکواسپاسم) – علائم:
- دشواری در تنفس
- خس خس کردن
- واکنش آلرژیک جدی – علائم:
- کهیر
- راش پوستی
- ورم صورت، پلک، لب، زبان یا گلو
- دشواری در بلعیدن
- بدتر شدن مشکلات تنفسی نظیر خس خس کردن، تنگی قفسه سینه یا تنگی نفس
- شوک (افت فشار خون و بیهوشی)
- مشکلات قلبی – علائم:
- افزایش ضربان قلب
- فشارخون بالا
- واکنش‌های پوستی شدید نظیر اریتم مولتیفرم و سندرم استیونز-جانسن در کودکان که امکان بروز آن‌ها بسیار کم می‌باشد – علائم:
- خارش
- سوزش
- زخم‌های قرمز یا راش که در سراسر بدن گسترش یافته است
- تب
- لرز
به منظور سلب مسئولیت: از آنجایی که اثرات داروها در هر فرد متفاوت است، عوارض جانبی ذکر شده ممکن است تمام عوارض سالبوتامول را شامل نشوند. توجه داشته باشید که این اطلاعات جایگزین نظر پزشک نیستند. برای کسب اطلاعات کامل دربارۀ عوارض جانبی داروها، همیشه با پزشکتان مشورت کنید.
تداخلات
سوسپانسیون استنشاقی سالبوتامول می‌تواند با سایر داروها، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی تداخل داشته باشد. تداخل زمانی رخ می‌دهد که تغییری در نحوۀ عملکرد دارو رخ دهد. این تغییر می‌تواند اثرات منفی‌ای به همراه داشته باشد و از عملکرد مناسب دارو جلوگیری کند.
برای پیشگیری از تداخلات دارویی، پزشک باید داروهای مصرفی بیمار خود را با دقت زیر نظر داشته باشد. حتماً تمام داروها، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی مصرفی خود را به اطلاع پزشکتان برسانید. برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ تداخل سالبوتامول با سایر داروها، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
چند نمونه از داروهایی که می‌توانند با سالبوتامول تداخل داشته باشند در ادامه ذکر شده‌اند.
داروهای فشارخون
به‌طورکلی افرادی که آسم دارند نباید از داروهای فشارخون که مسدودکننده‌های بتا نام دارند استفاده کنند. مسدودکننده‌های بتا اثرات سالبوتامول بر تنفس را خنثی می‌کنند. چنین تداخلی می‌تواند باعث بروز برونکواسپاسم‌های شدید شده و برای افراد مبتلا به آسم مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند.
چند نمونه از مسدودکننده‌های بتا عبارت‌اند از:
- پروپرانولول
- آتنولول
مصرف سایر داروهای فشارخون نظیر داروهای ادرارآور به همراه سالبوتامول می‌تواند تغییراتی را در ریتم قلبی به وجود آورده و سطح پتاسیم را از حد عادی پایین‌تر بیاورد. اگر بیمار این داروها را به همراه یکدیگر مصرف می‌کند، پزشک باید سطح پتاسیم بیمار را زیر نظر داشته باشد.
چند نمونه از داروهای ادرارآور عبارت‌اند از:
- فورزماید
- هیدروکلروتیازید
- کلرتالیدون
- بومتانید
دیگوکسین
هنگام مصرف دیگوکسین و سالبوتامول با یکدیگر محتاطانه عمل کنید. سالبوتامول می‌تواند سطح دیگوکسین در بدن را کاهش دهد؛ یعنی ممکن است باعث شود که دیگوکسین عملکرد مطلوبی نداشته باشد. در صورت مصرف این دو دارو به‌طور همزمان، ممکن است پزشکتان دوز دیگوکسین را تغییر داده و سطح این دارو در بدنتان را زیر نظر داشته باشد.
داروهای افسردگی
به شدت مراقب مصرف سالبوتامول با برخی از داروهای افسردگی باشید. مصرف این داروها به طور همزمان یا با فاصلۀ نزدیک از هم ممکن است اثرات سالبوتامول بر قلب را به طور چشمگیری افزایش دهد.
چند نمونه از داروهای افسردگی عبارت‌اند از:
- بازدارنده‌های مونوآمين اكسيداز (MAOIs) نظیر:
- فنلزین
- سلژیلین
- ترانیل سیپرومین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای نظیر:
- آمی تریپتیلین
- ایمیپرامین
- نورتریپتیلین
به منظور سلب مسئولیت: از آنجایی که اثرات داروها در هر فرد متفاوت است، تداخلات ذکر شده ممکن است تمام تداخلات سالبوتامول را شامل نشوند. توجه داشته باشید که این اطلاعات جایگزین نظر پزشک نیستند. برای کسب اطلاعات کامل دربارۀ تداخلات داروها، همیشه با پزشکتان مشورت کنید.
هشدارها
این دارو با چندین هشدار عرضه می‌گردد.
هشدار آلرژی
سالبوتامول می‌تواند باعث بروز واکنش آلرژیک شدید شود که ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- دشواری در تنفس
- ورم گلو یا زبان
- کهیر
اگر این علائم را دارید، با 115 تماس گرفته یا به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید.
اگر با مصرف سالبوتامول به واکنش آلرژیک دچار شده‌اید، دیگر هرگز آن را مصرف نکنید. در چنین شرایطی مصرف دوبارۀ این دارو می‌تواند کشنده باشد.
هشدار برای افراد مبتلا به بیماری‌های مشخص
افرادی که اختلالات قلبی دارند: اگر بیماری قلبی دارید – مانند ضعیف بودن قلب، ضربان قلب نامنظم یا فشارخون بالا – حتماً موضوع را به پزشکتان اطلاع دهید. مصرف سالبوتامول ممکن است باعث ایجاد تغییرات چشمگیر در فشارخون، ضربان قلب یا نبض شود. در چنین شرایطی مصرف این دارو ممکن است وضعیت بیماری‌تان را وخیم‌تر کند.
افراد مبتلا به دیابت: سالبوتامول می‌تواند کنترل قند خون را با مشکل مواجه کند. اگر دیابت دارید، با پزشک خود دربارۀ ایمنی مصرف این دارو صحبت کنید.
افرادی که تیروئید پرکار دارند: این دارو ممکن است پرکاری تیروئید را بدتر کند. اگر به این عارضه دچار هستید، برای مصرف سالبوتامول با پزشکتان مشورت کنید.
افرادی که تشنج دارند: این دارو می‌تواند تشنج را تشدید کند.
افرادی که پتاسیم پایینی دارند: مصرف سالبوتامول می‌تواند سطح پتاسیم در بدن را کاهش دهد. اگر در حال حاضر با کمبود پتاسیم مواجه هستید، مصرف این دارو می‌تواند اثرات منفی بر قلبتان داشته باشد.
