انواع سونا و فواید آن برای سلامتی
احتمالا شنیده یا دیده‌اید که برخی از کلوب‌های سلامتی یا باشگاه‌های ورزشی در اتاق‌های رختکن خود سونا دارند تا افراد بتوانند بعد از ورزش در آنها استراحت کرده و آرامش داشته باشند. اما آیا سونا واقعا برای سلامتی مفید است؟ سونا می‌تواند فوایدی داشته باشد، اما تنها در صورتی که به درستی از آن استفاده کنید. در ادامه به بررسی فواید سونا بعد از ورزش می‌پردازیم.
انواع سونا
سونا چندین نوع مختلف دارد، اما همۀ آنها به طور کلی اتاق‌هایی هستند که دمای‌شان بین 150 درجه تا 195 درجه فارنهایت می‌باشد (65 تا 90 درجه سانتی‌گراد).
به سوناهای فنلاندی «سونای خشک» گفته می‌شود، در حالی که سوناهای ترکی بخار زیادی دارند. مردم معمولا حدود 15 تا 30 دقیقه در سونا وقت می‌گذرانند و این زمان به تحمل آنها در مقابل گرما بستگی دارد.
تفاوت سوناها در روش‌های تولید گرما است. رایج‌ترین انواع تولید گرما در سونا از این قرارند:
- سوازندن چوب: از کوره‌های سوزاندن چوب برای گرم کردن سنگ‌های سونا استفاده می‌شود. در این روش حرارت بالا است، اما رطوبت کم می‌باشد.
- سونای برقی: یک بخاری برقی در کفِ اتاق سونا یا دیوار آن وجود دارد که اتاق را گرم می‌کند. حرارت در این روش بالا بوده، اما رطوبت پایین است.
- اتاق‌های بخار: به این سونا «خانه حمام ترکی» هم گفته می‌شود. حرارت کم بوده اما رطوبت بالا و به طور 100 درصدی است.
- مادون قرمز: از موج‌های نوری که از لامپ‌های مخصوص ساطع می‌شوند برای گرم کردن بدن – و نه اتاق – استفاده می‌شود. فواید این روش شبیه به سوناهای سنتی می‌باشند، اما حرارت این روش بسیار کمتر است. دمای سوناهای مادون قرمز معمولا حدود 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتی‌گراد) است.
اگرچه سطوح حرارت و رطوبت در این روش‌ها متفاوت هستند، اما اثر این سوناها بر روی بدن مشابه می‌باشد.
فواید سونا برای سلامتی
علاوه بر فراهم کردن آرامش بعد از ورزش، سونا فواید دیگری نیز برای سلامتی دارد.
گذراندن وقت در سونا ممکن است اثری مثبت بر سلامت قلب داشته باشد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن در برابر دمای بالا به باز شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند که این خود برای بهبودی گردش خون و کاهش فشارخون مفید است.
دکتر آی موکای، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شهر تگزاس می‌گوید: «بسیاری از مردم بدلیل روماتیسم مفصلی، فیبرومیالژی و… درد مزمن عضلانی یا مفصلی را تجربه می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که سونا می‌تواند به تسکین درد و خستگی ناشی از این بیماری‌ها کمک کند.»
دکتر موکای همچنین می‌گوید که برخی از ورزشکاران از سونا برای کمک به عملکرد ورزشی و استقامت استفاده می‌کنند. «به نظر می‌رسد که بعد از استفاده از سونا، قدرت و نیروی عضلانی افزایش می‌یابد. اگر به دنبال افزایش قدرت و نیرو هستید، سونا می‌تواند برای شما مفید باشد.»
فواید سونا برای لاغری
وزنی که در اثر استفاده از سونا از دست می‌دهید، وزن آبی بدن است که ایده‌آل نمی‌باشد. کمبود مزمن آب بدن وضعیت خوبی نیست، بنابراین باید سریعا این آب از دست رفته را جبران کنید. قرار گرفتن در دمای بالا باعث می‌شود تا ضربان قلب کمی افزایش یابد، که این سبب می‌شود تا با نشستن در سونا کمی کالری بیشتری بسوزانید. با این حال، این اثر بسیار کوچک بوده و احتمالا بر روی میزانِ کلی کالری‌سوزی شما اثری نمی‌گذارد.
دکتر موکای تاکید می‌کند که هنگام بررسی برنامه‌های کاهش وزن، سونا به تنهایی نمی‌تواند باعث کاهش وزن گردد، اما ممکن است بخشی مفید از یک برنامۀ کاهش وزن باشد. «به طور کلی، اگر برنامه‌ای را دنبال می‌کنید که بر روی رژیم غذایی و ورزش کردن تمرکز دارد، سونا می‌تواند بخشی مفید از این برنامه باشد.»
خطرات سونا
تمام سوناها بدن شما را در معرض حرارت قرار می‌دهند. وقتی بدن شما بیش از حد گرم می‌شود، تعریق اتفاق می‌افتد. عرق کردن باعث می‌شود تا مایعات از دست بدهید. اگر مایعاتی که مصرف می‌کنید کمتر از مایعات از دست رفته باشند، به کمبود آب بدن (دهیدراته) دچار می‌شوید. قرار گرفتن در هر نوع اتاق سونا با خطر کمبود آب بدن همراه است.
آیا سونا بعد از ورزش مفید است؟ برای رفتن به سونا بعد از ورزش باید بسیار محتاطانه عمل کنید، زیرا در حین ورزش کردن عرق کرده‌اید و سونا نیز می‌تواند باعث تعریق شود.
دکتر موکای می‌گوید: «بزرگترین خطر استفاده از سونا کمبود آب بدن است. مایعات زیادی بنوشید. اگر تعریق زیادی دارید، نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت مصرف کنید.»
براساس گزارش انتشارات بهداشت هاروارد، یک فرد معمولی به طور میانگین در مدت کوتاهی از سونا، حدود نیم لیتر عرق از دست می‌دهد. می‌توانید با نوشیدن آب کافی قبل، بعد و در حین سونا، از کمبود آب بدن جلوگیری کنید. اینکار کمک می‌کند تا مایعات از دست رفته جبران شوند.
کمبود آب بدنِ شدید یک وضعیت اورژانسی است و به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارد.
برای جلوگیری از کمبود آب بدن، مایعات زیادی بنوشید و به این علائم نیز توجه داشته باشید:
- خشکی دهان
- عطش شدید
- سردرد
- سرگیجه
- سبکی سر
- کاهش دفعات دفع ادرار یا ادرار غلیظ
سایر بزرگسالان و افرادی که به بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، بیماری کلیه و نارسایی قلب دچار هستند، بیشتر در خطر کمبود آب بدن می‌باشند. اگر به این بیماری‌ها دچار هستید، قبل از استفاده کردن از سونا با پزشک خود مشورت داشته باشید. همچنین اگر باردار هستید، مطمئن شوید که قبل از رفتن به سونا با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است سونا برای شما مناسب نباشد.
