افسردگی شدید چه علائمی دارد؟
افسردگی یک بیماری شایع و جدی است که شدت آن می‌تواند در افراد گوناگون بسیار متفاوت باشد. علائم افسردگی خفیف عبارت‌اند از حس اندوه، زودرنجی، عصبانیت و خستگی که هفته‌ها یا شاید ماه‌ها به طول بینجامند. این نوع افسردگی در زندگی روزمره و روابط انسانی تداخل ایجاد می‌کند. از طرف دیگر افسردگی شدید علائم جدی‌تری دارد؛ مانند کاهش چشمگیر اشتها و کاهش وزن، مشکلات خواب و به‌طور مکرر فکر کردن به مرگ یا خودکشی. این نوع از افسردگی می‌تواند فلج‌کننده باشد و امکان دارد بیمار خود را منزوی کرده و حتی خارج شدن از رختخواب یا بیرون رفتن از خانه برای او بسیار دشوار باشد.
علائم افسردگی شدید
علائم افسردگی شدید عبارت‌اند از:
- بی‌خوابی یا خواب بیش‌ازحد
- زودرنجی
- بی‌علاقگی به کارهایی که در گذشته از آن‌ها لذت می‌برده‌اید
- ناامیدی
- فکر کردن به‌طور مداوم به اتفاقات بد
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی یا اقدام به خودکشی
- علائم روان‌پریشی در موارد شدید (مانند توهم یا هذیان)
- ناتوانی در مراقبت از خویشتن؛ مانند غذا خوردن، حمام رفتن یا رفع نیازهای خانواده یا مسئولیت‌های شغلی
ممکن است فکر کنید که هیچ امیدی به درمان افسردگی وجود ندارد، اما حتماً به پزشک مراجعه کرده و با او صحبت کنید؛ حتی افسردگی شدید قابل درمان است.
عوامل خطر برای خودکشی
تمام افرادی که این عوامل را دارند به خودکشی فکر نمی‌کنند. علاوه بر افسردگی یا بیماری روانی، سایر عوامل خطر خودکشی عبارت‌اند از:
- سوءمصرف مواد یا سابقۀ آن
- سابقۀ اقدام به خودکشی
- سابقۀ خودکشی در خانواده
- سابقۀ بیماری روانی یا سوءمصرف مواد در خانواده
- وجود اسلحه گرم در خانه
- حبس بودن (زندان)
- حس ناامیدی
افکار خودکشی؛ وضعیتی اورژانسی
خودکشی برای افرادی که افسردگی شدید دارند یک تهدید واقعی است. سالانه حدود 30 هزار نفر در آمریکا خودکشی می‌کنند؛ اگرچه عدد حقیقی شاید بیشتر از این میزان باشد. برخی از خودکشی‌ها ثبت نمی‌شوند؛ چراکه علت مرگ تحت عنوان حادثه، اوردوز مواد یا تیراندازی گزارش می‌شود. در میان افرادی که افسردگی‌شان درمان نمی‌شود، حدود 15 درصد خودکشی می‌کنند.
بر اساس گزارش موسسۀ ملی پیشگیری از خودکشی در آمریکا، نشانه‌های هشدار خودکشی عبارت‌اند از:
- صحبت کردن دربارۀ تمایل به مرگ یا قصد خودکشی کردن
- جست‌وجو برای روش‌های خودکشی، مانند جست‌وجوی آنلاین یا خریدن اسلحه
- صحبت کردن دربارۀ احساس ناامیدی یا نداشتن دلیل برای زنده ماندن
- صحبت کردن دربارۀ احساس اسارت یا داشتن دردی غیرقابل‌تحمل
- صحبت دربارۀ سربار یا مزاحم دیگران بودن
- افزایش مصرف الکل یا مواد
- رفتارهای مضطرب یا آشفته، مانند بی‌ملاحظه بودن
- خواب بیش‌ازحد کم یا زیاد
- دوری از مردم یا حس انزوا
- نشان دادن خشم یا صحبت کردن دربارۀ تمایل به انتقام
- نوسانات خلقی شدید
کمک گرفتن
توجه داشته باشید که افکار خودکشی معمولاً تکانشی هستند. هرگونه اسلحه، دارو یا سایر وسایلی که می‌توانند آسیب‌رسان باشند را از نزدیکی خودتان دور کنید. اگر اسلحه گرم یا هر نوع سلاح دیگری دارید، از یک فرد مورد اعتماد بخواهید که آن را برایتان نگهداری کند. قرص‌های انباشته‌شده در خانه را به چاه توالت بریزید. با دور کردن چنین مواردی از اطرافتان می‌توانید زمان بخرید؛ یعنی زمان بیشتری داشته باشید تا بر افکار تکانشی غلبه کرده و به روش‌های دیگر برای مقابله با دردتان فکر کنید.
از مصرف الکل یا مواد غیرقانونی خودداری کنید یا به دنبال درمانی برای از بین بردن وابستگی‌تان به این مواد باشید، چراکه این مواد می‌توانند افسردگی را وخیم‌تر کرده و باعث بروز افکار خودکشی شوند. بر اساس یافته‌های برخی از مطالعات، 33 تا 69 درصد از افرادی که خودکشی می‌کنند، در خون خود الکل داشته‌اند.
اگر افسردگی شدید دارید یا به خودکشی فکر می‌کنید، موضوع را به پزشک عمومی، روان‌پزشک یا روان‌شناس خود اطلاع دهید. همچنین می‌توانید با شمارۀ 123 (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید.
اگر حس می‌کنید که بدون کنترل به خودتان آسیب می‌رسانید یا همین الآن این کار را انجام داده‌اید، سریعاً با 115 تماس گرفته یا خودتان را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید. در چنین شرایطی ممکن است برای کاهش خطر خودکشی، بیمار به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.
درمان افسردگی شدید
روان‌پزشک معمولاً برنامۀ درمانی را با تجویز داروهای ضدافسردگی آغاز می‌کند.
بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs): تجویز این نوع از داروهای ضدافسردگی رایج است. بازدارنده‌های بازجذب سروتونین به مهار کردن تجزیۀ سروتونین در مغز کمک می‌کنند و باعث می‌شوند که سطح این انتقال‌دهندۀ عصبی در مغز افزایش یابد.
سروتونین نوعی مادۀ شیمیایی در مغز است و تصور می‌شود که خلق‌وخوی انسان به این ماده وابسته می‌باشد. ممکن است سروتونین به بهبود خلق‌وخو و ایجاد الگوهای خوابِ سالم کمک کند. سطح سروتونین در افرادی که افسردگی دارند معمولاً پایین می‌باشد. داروی بازدارندۀ بازجذب سروتونین می‌تواند از طریق افزایش میزان دسترسی سروتونین در مغز به تسکین علائم افسردگی کمک کند.
داروهای شناخته‌شده‌ای نظیر فلوکستین (پروزاک) و سیتالوپرام (سلکسا) در دسته‌بندی بازدارنده‌های بازجذب سروتونین قرار می‌گیرند. احتمال تجربۀ عوارض جانبی این داروها کم است و معمولاً اغلب مردم با مصرف آن‌ها مشکلی ندارند.
سایر داروها: داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و داروهایی که با نام ضدافسردگی ناهمگون شناخته می‌شوند ممکن است به بهبود افسردگی کمک کنند. مصرف این داروها می‌تواند با برخی عوارض جانبی همراه باشد، ازجمله افزایش وزن و خواب‌آلودگی.
نکته: برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند برای زنان باردار یا شیرده مناسب نیستند. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، یا به نوزاد شیر می‌دهید، برای مصرف داروی ضدافسردگی با پزشکتان مشورت کنید.
تغییرات در سبک زندگی
علاوه بر مصرف دارو، می‌توانید با اعمال تغییراتی در سبک زندگی علائم افسردگی را بهبود دهید.
تغذیه سالم: غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 نظیر ماهی سالمون را در رژیمتان جای دهید. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که غذاهای سرشار از ویتامین‌های ب نظیر لوبیا و غلات درسته می‌توانند به بهبود افسردگی کمک کنند. منیزیم نیز ممکن است به مبارزه با علائم افسردگی کمک کند که در مغزهای خوراکی، دانه‌ها و ماست وجود دارد.
دوری از الکل و برخی غذاهای فرآوری‌شده: دوری از الکل برای سلامت مفید است، چراکه این ماده افسرده‌گرِ سیستم عصبی بوده و می‌تواند علائم افسردگی را بدتر کند. همچنین برخی از غذاهای فرآوری‌شده، پالایش‌شده و سرخ‌شده حاوی اسیدهای چرب امگا 6 هستند که ممکن است در بروز افسردگی نقش داشته باشند.
ورزش کردن: اگرچه افسردگی حس خستگی را در انسان ایجاد می‌کند، اما داشتن فعالیت جسمانی برای مبارزه با افسردگی بسیار مهم است. ورزش کردن، به‌خصوص در فضای باز و زیر نور خورشید ملایم، می‌تواند خلق‌وخو را تقویت کرده و حس و حالتان را بهتر کند.
خواب خوب: 6 تا 8 ساعت خواب شبانه امری حیاتی است. اگر مشکل خواب دارید، با پزشکتان دراین‌باره صحبت کنید.