سوکرالوز چیست و چه مضراتی دارد؟
مقادیر بالای شکر افزودنی میتواند اثرات مخربی بر روی سوختوساز بدن و سلامتی کلی ما داشته باشد. به همین دلیل، بسیاری از مردم به سراغ شیرینکنندههای مصنوعی نظیر سوکرالوز (اسپلندا) میروند. با این حال، اگرچه مسئولین ادعا میکنند که مصرف خوراکی سوکرالوز بیخطر است، اما برخی از مطالعات آن را با برخی مشکلات سلامتی ارتباط دادهاند. در این مقاله به بررسی کامل سوکرالوز و اثرات خوب و بدِ آن بر سلامتی میپردازیم.
سوکرالوز چیست؟
سوکرالوز یک شیرینکننده مصنوعی بدون کالری است و رایجترین محصولی که بر پایۀ این شیرینکننده تولید میشود اسپلندا (Splenda) نام دارد.
سوکرالوز در فرآیندی شیمیایی و چندمرحلهای از شکر تهیه میشود. در این فرآیند 3 گروه هیدروژن-اکسیژن با اتمهای کلورین جایگزین میشوند.
این شیرینکننده در سال 1976 و زمانی که یک دانشمند انگلیسی دستورالعمل آزمایش یک ماده را به اشتباه شنیده بود کشف گردید. این دانشمند به جای آزمایش ماده، آن را چشید و متوجه شد که بسیار شیرین میباشد.
بعد از این رویداد، محصولات اسپلندا به طور مشترک توسط شرکتهای Tate & Lyle و Johnson & Johnson تولید شدند. این محصول در سال 1999 میلادی به بازار آمریکا معرفی شد و در حال حاضر یکی از محبوبترین شیرینکنندهها در این کشور است.
اسپلندا جایگزینی رایج برای شکر در پخت و پز و آشپزی است. این شیرینکننده همچنین به هزاران محصولات غذایی در سراسر جهان اضافه میشود.
سوکـرالوز کالری ندارد، اما اسپلندا حاوی گلوکز و مالتودکسترین است که محتوای کالری این محصول را به 3.36 کالری به ازای هر گرم افزایش میدهند.
با این حال، کالری و کربوهیدرات کلی اسپلندا در رژیم غذایی ناچیز است، زیرا در هر مرتبه تنها به مقادیر بسیار کمی از آن نیاز دارید.
سوکرالوز 400 تا 700 برابر شیرینتر از شکر بوده و برخلاف بسیاری از شیرینکنندههای محبوب، طعم ثانویۀ آن تلخ نمیباشد.
اثرات سوکرالوز بر قند خون و انسولین
گفته میشود که اثرات سوکرالوز بر قند خون و سطوح انسولین بسیار کم بوده یا اصلا وجود ندارند.
با این حال، این موضوع ممکن است به فرد و عادت داشتن او به مصرف شیرینکنندههای مصنوعی بستگی داشته باشد.
یک مطالعه کوچک در 17 نفر که به شدت چاق بودند نشان میدهد، افرادی که به طور منظم شیرینکنندههای مصنوعی مصرف نمیکردند، با مصرف سوکرالوز 14 درصد افزایش سطوح قند خون و 20 درصد افزایش سطوح انسولین را تجربه کردند.
برخی از مطالعات دیگر در افراد سالم با وزن عادی نشان میدهند که سوکـرالوز هیچ اثری بر سطوح قند خون و انسولین نداشته است. با این حال، این مطالعات بر روی افرادی انجام شده است که به طور منظم سوکرالوز مصرف میکردند.
اگر سوکرالوز را به طور مداوم مصرف نکنید، ممکن است تغییراتی را در سطوح قند خون و انسولین شما ایجاد کند.
اما اگر به مصرف سوکرالوز عادت دارید، احتمالا هیچ اثری بر روی شما نمیگذارد.
ضرر پخت و پز با سوکرالوز
گفته میشود که اسپلندا در مقابل حرارت مقاوم است و برای پخت و پز مناسب میباشد. با این حال، مطالعات اخیر این ادعا را به چالش کشیدهاند.
به نظر میرسد که در دمای بالا، اسپلندا شروع به تجزیه شدن کرده و با سایر ترکیبات تعامل برقرار میکند.
یک مطالعه نشان داده است که گرم کردن سوکـرالوز با گلیسیرین – ستون فقرات مولکولهای چربی – باعث تولید مواد مضری به نام کلوروپروپانولها میشود. این مواد ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
در این زمینه به پژوهشهای بیشتری نیاز است، اما شاید بهترین کار این باشد که فعلا برای پخت و پز در دمای بالای 120 درجه سانتیگراد از شیرینکنندههای دیگری استفاده کنید.
سوکرالوز و سلامت روده
باکتریهای مفید موجود در روده فوقالعاده برای سلامتی ما مهم هستند.
این باکتریها ممکن است برای بهبود هضم، تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر بسیاری از بیماریها مفید باشند.
یک مطالعه در موشها نشان داده است که سوکـرالوز ممکن است اثرات منفیای بر روی این باکتریها داشته باشد.
بعد از 12 هفته، موشهایی که این شیرینکننده را دریافت کرده بودند، 47 تا 80 درصد آناروب کمتری داشتند. آناروبها باکتریهایی هستند که به اکسیژن نیاز ندارند و در روده زندگی میکنند.
باکتریهای مفید نظیر بیفیدوباکتری و باکتریهای لاکتیک اسید نیز به طور چشمگیری کاهش داشتند، در حالی که باکتریهای مضر چندان تحت تاثیر قرار نگرفته بودند.
بعلاوه، باکتریهای روده بعد از 12 هفته از پایان مطالعه، همچنان به وضعیت عادی خود بازنگشته بودند.
در هر صورت، این مطالعه بر روی موشها انجام شده است و برای بررسی دقیقِ اثرات سوکرالوز بر روی باکتریهای روده به پژوهشهای انسانی نیاز میباشد.
افزایش و کاهش وزن
شیرینکنندههای بدونکالری معمولا بهعنوان محصولاتی مفید برای کاهش وزن تبلیغ میشوند.
با این حال، به نظر میرسد که سوکـرالوز و شیرینکنندههای مصنوعی اثرات قابلتوجهی بر روی وزن ندارند.
مطالعات مشاهدهای دریافتهاند که هیچ ارتباطی میان مصرف شیرینکننده مصنوعی و وزن یا چربی بدن وجود ندارد، اما برخی از این مطالعات کمی افزایش را در شاخص توده بدنی گزارش کردهاند.
یک بررسی تصادفی در آزمایشهای کنترلشده – روش استاندارد پژوهش – گزارش داده است که شیرینکنندههای مصنوعی وزن بدن را به طور میانگین حدود 0.8 کیلوگرم کاهش میدهند.
آیا سوکرالوز بیخطر است؟
همانند سایر شیرینکنندههای مصنوعی، سوکرالوز نیز مادهای بسیار بحثبرانگیز است. برخی ادعا میکنند که کاملا بیخطر است، اما مطالعات جدید نشان میدهند که ممکن است اثراتی بر روی سوختوساز بدن داشته باشد.
سوکـرالوز شاید در برخی از افراد باعث افزایش سطوح قند خون و انسولین شود. همچنین ممکن است به محیط باکتریهای روده آسیب برساند، اما این مورد نیازمند مطالعات انسانی است.
ایمنی سوکرالوز در دمای بالا نیز مورد سوال قرار گرفته است. شاید بهتر باشد که از این شیرینکننده در پخت و پز استفاده نکنید، زیرا ممکن است ترکیبات مضری را از خود آزاد کند.
علیرغم این موارد، اثرات درازمدت سوکرالوز بر روی سلامتی همچنان مشخص نیستند و سازمانهای بهداشت نظیر FDA آن را بیخطر میدانند.
خلاصه کلام
اگر طعم سوکرالوز را دوست دارید و بدنتان آن را به خوبی کنترل میکند، احتمالا مصرف متعادل آن مشکلی ندارد. هیچ شواهد صریحی وجود ندارند که به مضر بودن این ماده برای انسانها اشاره داشته باشند.
با این حال، سوکرالوز ممکن است انتخاب بدی برای پخت و پز با حرارت بالا باشد.
بعلاوه، اگر متوجه مشکلات مداومی شدهاید که با سلامت رودهتان در ارتباط هستند، بهتر است نقش سوکرالوز در بروز این مشکلات را بررسی کنید.