قرص ترامادول | عوارض جانبی و خطرات
ترامادول نوعی داروی مسکنِ نسخهای است که میتواند به کاهش درد متوسط تا شدید کمک کند. مصرف این دارو با برخی عوارض جانبی همراه است؛ ازجمله سرگیجه، حالت تهوع، تعریق و سوزش معده. احساس گیجی و کهیر زدن از عوارض جانبی نادر این دارو محسوب میشوند. در این مقاله به بررسی کامل قرص ترامادول و عوارض جانبی آن میپردازیم.
پزشکان قرص ترامادول را فقط برای افراد بالای 12 سال تجویز میکنند. نوجوانانی که عوامل خطر خاصی را تجربه میکنند، میبایست قبل از مصرف ترامادول با پزشک خود مشورت داشته باشند.
برخی از مردم ترامادول را برای بهبود زود انزالی و سندرم پای بیقرار مصرف میکنند، اما سازمان غذای و داروی آمریکا (FDA) مصرف ترامادول را برای چنین مواردی تائید نکرده است.
ترامادول، بهعنوان یک اپیوئید (مخدر)، از طریق اثرگذاری در مغز درد را تسکین میدهد. بااینوجود، ترامادول بهاندازۀ مرفین مؤثر نیست که خود نوعی دیگر از داروهای اپیوئید است. ازآنجاییکه ترامادول نوعی اپیوئید محسوب میشود، میتواند در مصرفکننده وابستگی ایجاد کند.
ترامادول چیست؟
Ultram و Ultram ER برندهایی هستند که داروی ترامادول تحت نام آنها عرضه میشود. این دو برند به دو صورت قرصهایی با اثرگذاری آنی و قرصهایی با اثرگذاری تأخیری در دسترساند. همچنین دارویی به نام Ultracet وجود دارد که ترکیبی از ترامادول و استامینوفن است.
جدول زیر دوزهای ترامادول را بر اساس میلیگرم نشان میدهد:
نام برند | ترکیب فعال و دوز | نوع اثرگذاری (آزادسازی دارو) |
Ultram | ترامادول 50 میلیگرم | آنی |
Ultram ER | ترامادول 100 میلیگرم
ترامادول 200 میلیگرم ترامادول 300 میلیگرم |
تأخیری |
Ultracet | استامینوفن 325 میلیگرم
ترامادول 37.5 میلیگرم |
آنی |
ترامادول دو ترکیبی که با احساس درد مرتبط هستند را تحت تأثیر قرار میدهد: سروتونین و نوراپینفرین. ترامادول از طریق کاهش میزانِ این دو ترکیب در سلولهای مغز به کاهش درد کمک میکند.
آنزیمهای کبد ترامادول را به ترکیب دیگری به نام دسمترامادول (desmetramadol) تجزیه میکنند که این ترکیب به گیرندۀ اپیوئید متصل میشود. مرفین نیز به همین گیرنده متصل میشود، اما ترامادول بهاندازۀ مرفین قوی نیست و درواقع اثرگذاری آن حدوداً یکدهم مرفین است.
ازآنجاییکه ترامادول پتانسیل سوءمصرف و ایجاد اعتیاد را دارد، FDA آن را بهعنوان یک داروی schedule IV طبقهبندی میکند. داروهای زاناکس، سُما و والیوم (Xanax; Soma; Valium) نیز در همین طبقهبندی قرار میگیرند.
پزشکان باید کمترین دوزِ مؤثر را برای کوتاهترین دورۀ مصرف ترامادول در نظر بگیرند و مردم را از خطرات احتمالی و عوارض جانبی قرص ترامادول مطلع سازند.
عوارض جانبی قرص ترامادول
مصرف ترامادول در برخی از افراد میتواند با عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولاً زمانی رخ میدهند که فرد برای اولین بار ترامادول را مصرف میکند و ممکن است با گذشت زمان برطرف شوند.
عوارض جانبی شایع
شایعترین عوارض جانبی قرص ترامادول با دستگاه گوارش و مغز در ارتباط است.
عوارض جانبی شایع درج شده در فهرست زیر 5 درصد از مصرفکنندگان ترامادول را دربرمیگیرد:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- یبوست
- سردرد
- خوابآلودگی
- استفراغ
- خارش
- تحریکِ سیستم عصبی مرکزی
- ضعف
- تعریق
- سوزش معده
- خشکی دهان
- اسهال
عوارض جانبی نهچندان شایع
عوارض جانبی زیر در کمتر از 5 درصد از مصرفکنندگان ترامادول مشاهده میشود:
- ناخوشی در سراسر بدن
- واکنشهای آلرژیک
- تمایل به خودکشی
- کاهش وزن
- ضربان قلب سریع
- افت فشارخون هنگام ایستادن
- احساس گیجی
- اختلال در هماهنگی بدن
- کوچک شدن مردمک چشم
- غش کردن
- راش پوستی
- کهیر
- اختلالات بینایی
- علائم یائسگی
- احتباس ادرار
- دشواری در تنفس
- تکرر ادرار
- سندرم سروتونین
عوارض جانبی جدی
مصرف قرص ترامادول ممکن است با برخی عوارض جانبی جدی همراه باشد. برخی از این عوارض جانبی جدی عبارتاند از:
- افسردگی تنفسی (هیپوونتیلیشن)
- سندرم سروتونین
- مشکلات ریتم قلب (طولانی شدن کیوتی)
در ادامه به بررسی این عوارض جانبی جدی قرص ترامادول میپردازیم.
افسردگی تنفسی
افسردگی تنفسی یا هیپوونتیلیشن (hypoventilation) از عوارض جانبی جدی مصرف قرص ترامادول است. اگر فردی بعد از مصرف ترامادول با دشواری در تنفس مواجه شود، باید سریعاً به فوریتهای پزشکی (اورژانس) مراجعه کند.
مصرف دوزهای معمولِ ترامادول میتواند باعث بروز افسردگی تنفسی گردد. این عارضه معمولاً زمانی رخ میدهد که فرد مصرف ترامادول را شروع کرده یا دوز مصرفی را افزایش میدهد.
افرادی که ترامادول را بیشازحد مصرف میکنند (اُوردوز) بیشتر در خطر افسردگی تنفسی هستند. ترکیب برخی از داروها با ترامادول نیز میتواند خطر بروز این عارضه را افزایش دهد.
همچنین برخی از مردم بهطورکلی بیشتر در خطر تجربۀ افسردگی تنفسی هستند. بدن برخی از افراد ترامادول را بسیار سریعتر و کاملتر به دسمترامادول تجزیه میکند. این افزایش سرعت تجزیه میتواند به بالا رفتن سطوح این ترکیب در جریان خون و نهایتاً بروز افسردگی تنفسی بینجامد.
نوجوانان 12 تا 18 ساله ممکن است عوامل خطر بیشتری در ارتباط با افسردگی تنفسی داشته باشند:
- آپنۀ خواب انسدادی
- چاقی
- بیماری ریوی شدید
- بیماری عصبیعضلانی
برخی از نوجوانان ممکن است داروهای دیگری مصرف داشته باشند که ایشان را بیشتر در معرض خطر افسردگی تنفسی قرار میدهد. در چنین شرایطی، ترامادول میتواند باعث بروز افسردگی تنفسیِ مرگبار شود.
سندرم سروتونین
سندرم سروتونین زمانی رخ میدهد که میزانِ سروتونین در بدن بیشازحد بالا باشد که این میتواند باعث بروز علائم متعادل تا کشنده شود.
در موارد نادر، امکان تجربۀ سندرم سروتونین هنگام مصرفی ترامادول بهتنهایی یا همراه با سایر داروها وجود دارد.
علائم سندرم سروتونین عبارتاند از:
- احساس آشفتگی
- توهمات
- کما
- ضربان قلب سریع
- نوسانات فشارخون
- دمای بالای بدن
- سفتی عضلات
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
مشکلات ریتم قلب
طولانی شدن کیوتی یا QT prolongation نوعی بیماری جدی است که ریتم قلب را درگیر میکند. در نوار قلب، فاصلۀ کیوتی (QT interval) نشانگر بخشی از فعالیت الکتریک در حین ضربان قلب است.
مصرف برخی از داروها، مانند ترامادول، میتواند به طولانی شدن کیوتی بینجامد. وقتی فاصلۀ کیوتی در فردی طولانی شده باشد، ممکن است او مشکلات قلبی جدی را تجربه کند. ضربان قلب نامنظم در چنین افرادی محتمل است که میتواند به مشکلی مرگبار تبدیل شود.
در اغلب مواردِ طولانی شدن کیوتیِ مرتبط با مصرف ترامادول، فرد قرص ترامادول را با سایر داروهایی مصرف کرده است که باعث طولانی شدن فاصلۀ کیوتی میشوند.
اگرچه ترکیب داروهای طولانیکنندۀ کیوتی میتواند خطرناک باشد، اما برخی از مردم با سندرم کیوتی طولانی به دنیا میآیند. این افراد باید قبل از مصرف ترامادول پزشک را از وضعیتشان مطلع سازند.
همچنین افرادی که ترامادول را بیشازحد مصرف میکنند (اُوردوز) با افزایش خطر طولانی شدن کیوتی مواجهاند.
تداخلات دارویی
ترامادول میتواند با تعدادی از داروها تعامل داشته باشد؛ مانند بنزودیازپینها و داروهای سروتونرژیک.
بنزودیازپینها
بنزودیازپینها دستهای از داروها هستند که اضطراب را کاهش داده و عضلات را آرام میکنند. از این داروها برای درمان اضطراب و بیخوابی استفاده میشود.
اگر فردی در حال حاضر مشغول مصرف نوعی داروی بنزودیازپین است، مانند لورازپام یا آلپرازولام، و درعینحال ترامادول نیز مصرف میکند، ممکن است با بیهوشی ملایم، افسردگی تنفسی، کما و حتی مرگ مواجه گردد.
داروهای سروتونرژیک
این داروها سطوح سروتونین در بدن را تحت تأثیر قرار میدهند و برای درمان افسردگی استفاده میشوند.
افرادی که داروهای سروتونرژیک مصرف میکنند، میبایست برای مصرف ترامادول محتاط باشند؛ چراکه این کار خطر بروز سندرم سروتونین را افزایش میدهد.
طبقهبندیِ داروهای سروتونرژیک در جدول زیر درج شده است:
طبقهبندی دارو | داروها |
بازدارندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) | سیتالوپرام، اسسیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین، سرترالین |
بازدارندههای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (SNRIs) | ونلافاکسین، دولوکستین، دسونلافاکسین |
ضد افسردگیهای سهحلقهای | آمی تریپتیلین، ایمیپرامین، کلومیپرامین |
تریپتانها | آلموتریپتان، التریپتان،فروواتریپتان، ریزاتریپتان، سوماتریپتان |
داروهای ضد گیرندۀ 5-HT3 | گرانیسترون، آندانسترون |
بازدارندههای مونوآمین اکسیداز (MOIs) | فنلزین، سلگیلین |
زمان مراجعه به پزشک
اگر عوارض جانبی ترامادول را تجربه کردهاید، سریعاً موضوع را به پزشکتان اطلاع دهید. پزشک میتواند با بررسی فواید و خطرات دارو به شما کمک کند که بهترین دارو را با کمترین دوز مؤثر پیدا کنید.
واکنشهای آلرژیک شدید به این دارو به مراقبتهای پزشکی فوری نیاز دارند.
هر فردی که دشواری تنفس یا علائم سندرم سروتونین را تجربه میکند باید فوراً به فوریتهای پزشکی مراجعه کند.
وابستگی به قرص ترامادول
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) دربارۀ ترامادول، دادههای بالینیِ مرتبط به بزرگسالان نشان میدهد که این دارو پتانسیل کمی برای ایجاد وابستگی دارد.
بااینوجود، ممکن است مصرف این دارو بیش از چند هفته یا چند ماه باعث ایجاد وابستگی شود. افرادی که سابقۀ سوءمصرف دارو دارند بیشتر در خطر وابستگی به ترامادول هستند.
مطالعهای موردی نشان میدهد که یک مرد 39 ساله بدون هیچ سابقۀ سوءمصرف دارو، به دلیل اعتیاد به ترامادول به اورژانس مراجعه کرده است. درمان او با ترامادول حدوداً 2 سال قبل از مراجعۀ او به اورژانس آغاز گردیده بود. او روزانه 600 میلیگرم ترامادول مصرف میکرد و نمیتوانست بدون تجربۀ علائم ترک، مصرف آن را متوقف کند.
بنابراین، در موارد نادر، وابستگی به ترامادول میتواند در افرادی که سابقۀ سوءمصرف دارو ندارند نیز مشاهده شود.