درمان اسهال در خانه و با مواد غذایی
اسهال زمانی رخ می‌دهد که مدفوع شُل و آبکی شده و نیاز به دفع مدفوع افزایش یابد. اسهال معمولاً چندین روز به طول می‌انجامد و اغلب بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود. در این مقاله به بررسی دلایل اسهال و همچنین درمان اسهال در خانه و با مواد غذایی می‌پردازیم.
تشخیص و دلایل
برای درمان اسهال ابتدا باید دلیل آن را تشخیص بدهید. بهترین روش برای تشخیص علت اسهال توسط پزشک این است که اطلاعاتی را از بیمار کسب کند. او احتمالاً دربارۀ موارد زیر از شما سؤال خواهد کرد:
- آیا در اسهال خون یا مخاط وجود دارد؟
- اسهال تا چه حد شُل است؟
- چه مدت است که اسهال دارید؟
- آیا از اعضای خانواده کسی اسهال دارد؟
- آیا نیاز شدیدی به تخلیه اسهال دارید؟
- آیا درد شکم یا درد باسن دارید؟
- آیا تب دارید؟
- آیا احساس گیجی می‌کنید؟
- آیا به‌تازگی به جایی سفر کرده‌اید؟
- آیا آنتی‌بیوتیک مصرف دارید؟ یا به‌تازگی دورۀ مصرف آنتی‌بیوتیک را تمام کرده‌اید؟
- آیا مصرف برخی از غذاها اسهالتان را بدتر یا بهتر می‌کند؟
همچنین ممکن است پزشک از مدفوع بیمار نمونه‌برداری کند تا آن را برای بررسی به آزمایشگاه بفرستد و آزمایش خون را برای بیمار تجویز کند.
اگر پزشکتان فکر می‌کند که اسهالتان ناشی از مصرف یک غذای خاص است، امکان دارد از شما بخواهد که آن غذا را مصرف نکنید تا ببیند که این کار به شما کمک خواهد کرد یا خیر. به‌طور مثال برخی از مردم نمی‌توانند به‌خوبی محصولات لبنی را هضم کنند که به این مشکل عدم تحمل لاکتوز می‌گویند. اگر چنین مشکلی دارید، ایجاد تغییر در رژیم غذایی معمولاً می‌تواند به درمان اسهال کمک کند.
اگر پزشک برای تشخیص علت اسهال به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد، ممکن است آزمایش کولونوسکوپی را برای بیمار تجویز کند. در این آزمایش پزشک با استفاده از یک لولۀ شبیه به مار دیوارۀ روده و مقعد را بررسی می‌کند.
بیماری‌ها و شرایط گوناگون می‌توانند باعث بروز اسهال شوند. دلایل احتمالی اسهال ازاین‌قرارند:
- عدم تحمل غذایی مانند عدم تحمل لاکتوز
- حساسیت غذایی
- واکنش منفی به دارو
- عفونت ویروسی
- عفونت باکتریایی
- بیماری روده
- عفونت انگلی
- جراحی کیسه سفرا یا معده
بر اساس گزارشات کلینیک مایو، روتاویروس یکی از دلایل رایج اسهال در کودکان است. عفونت‌های باکتریاییِ ناشی از سالمونلا یا اشریشیا کلی و سایر باکتری‌ها نیز از دلایل رایج اسهال می‌باشند.
اسهال مزمن ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی نظیر سندروم روده تحریک‌پذیر یا بیماری روده ملتهب باشد. اسهال مکرر و شدید نیز می‌تواند نشانۀ بیماری روده یا اختلال عملکرد روده باشد.
درمان اسهال در خانه و با مواد غذایی
اسهال معمولاً بدون هیچ درمانی بعد از چند روز برطرف می‌شود. تا زمانی که بهتر شوید، استراحت کنید، به‌اندازۀ کافی مایعات بنوشید و حواستان به تغذیه‌تان باشد.
هر بار که به دستشویی می‌روید، بدنتان مقداری از آب خود را از دست می‌دهد. اگر آب ازدست‌رفته بیش‌ازحد باشد، ممکن است به کمبود آب دچار شوید. درنتیجه بسیار مهم است که به‌اندازۀ کافی مایعات مصرف کنید.
برای تأمین آب بدن در طول روز مایعات شفاف بنوشید (آب، گوشتابه یا آبمیوه). سعی کنید هنگام بیماری روزانه 2 تا 3 لیتر (8 تا 12 فنجان) آب بنوشید. می‌توانید این میزان آب را در مقادیر کم بین وعده‌های غذایی میل کنید. ممکن است پزشکتان مصرف نوشیدنی ورزشی را توصیه کند که نمک، پتاسیم و الکترولیت‌های ازدست‌رفته در اثر اسهال جبران شوند. اگر علاوه بر اسهال، حالت تهوع هم دارید، مایعات را آرام‌آرام بنوشید.
هیچ گروه غذایی مشخصی برای درمان اسهال وجود ندارد و پزشکان دیگر دنبال کردن رژیم غذایی موز، برنج سفید، پوره سیب و نان تست را توصیه نمی‌کنند. بااین‌حال، این غذاها مفید و گزینه‌های خوبی برای درمان اسهال محسوب می‌شوند. سایر غذاهای مفید برای درمان اسهال عبارت‌اند از:
- سیب‌زمینی
- کره بادام زمینی نرم
- مرغ یا بوقلمون بدون پوست
- ماست
از غذاهایی که برای اسهال بد هستند و باد را افزایش می‌دهند خودداری کنید؛ ازجمله:
- غذاهای سرخ‌شده یا پرچرب
- میوه‌ها و سبزی‌های خام
- غذاهای تند
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار نظیر قهوه و نوشابه
- لوبیا
- کلم
سایر روش‌های درمان
در اغلب مواقع اسهال نیازی به درمان ندارد اما می‌توان از داروهای بدون‌نسخه برای تسکین مشکل استفاده کرد.
دو مورد از داروهای تسکین اسهال عبارت‌اند از:
- لوپرامید: این دارو سرعت حرکت غذا در داخل روده‌ها را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند تا بدن مایعات بیشتری جذب کند.
- بیسموت ساب‌سالیسیلات: این دارو چگونگی حرکت مایعات در دستگاه گوارش را متعادل می‌کند.
برای مصرف این داروها حتماً دستورالعمل ذکر‌شده بر روی بسته‌بندی آن‌ها را مطالعه کنید. همچنین به میزان و زمان مصرف دارو دقت داشته باشید. هرگز دارو را بیشتر از میزان ذکر‌شده بر روی بسته‌بندی مصرف نکنید؛ این کار باعث بهبود سرعت یا عملکرد دارو نمی‌شود. همچنین نباید در هر مرتبه بیش از یک دوز از این داروها را مصرف کنید. مصرف داروهای اسهال بدون‌نسخه به بیمارانی که مدفوع خونی داشته یا تب دارند توصیه نمی‌شود.
در صورت تجربۀ علائم زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید در ناحیۀ شکم یا باسن
- مدفوع خونی یا سیاه‌رنگ
- کمبود آب بدن – احساس تشنگی زیاد، کاهش دفعات ادرار، خشکی دهان و احساس ضعف
- تب بالای 102 درجه
- عدم احساس بهبودی بعد از گذشت 48 ساعت