ترس از رعد و برق یا آستروفوبیا چیست؟
ترس از رعد و برق یا آستروفوبیا همانطور که از نامش برمی‌آید، ترسی شدید از رعد و برق است. این مشکل می‌تواند در هر سن و سالی رخ دهد، اگرچه بروز آن در میان کودکان رایج‌تر است. این هراس در میان حیوانات نیز مشاهده شده است.
بسیاری از کودکانی که با این ترس مواجه‌اند، با گذشت زمان و بزرگ شدن بر آن غلبه می‌کنند، اما سایر کودکان این هراس را در دوران بزرگسالی نیز تجربه خواهند کرد. آستروفوبیا همچنین می‌تواند در بزرگسالانی که در کودکی با این ترس مواجه نبوده‌اند نیز بروز کند.
گرفتار شدن در یک طوفان تندری یا آماده شدن برای موقعیت‌های آب و هوایی شدید می‌تواند سطوح قابل توجهی از اضطراب یا ترس را در فرد به وجود آورد. در افرادی که آستروفوبیا دارند، طوفان‌های تندری می‌توانند باعث بروز یک واکنش شدید شده و ناتوان‌کننده باشند. این احساسات در افراد مبتلا به آستروفوبیا ممکن است بیش از حد و برطرف‌نشدنی به نظر برسند.
ترس از رعد و برق یک اختلال اضطراب قابل درمان است. همانند بسیاری از فوبیاهای دیگر، این فوبیا نیز توسط انجمن روانشناسی آمریکا به‌طور رسمی به‌عنوان یک تشخیص روانی شناخته نشده است.
علائم ترس از رعد و برق
در افرادی که به این فوبیا دچار نیستند، شنیدن اخبار مربوط به طوفان ممکن است به لغو کردن یا تغییر مکان برنامه‌های بیرون از منزل ختم گردد. اگر در طوفان رعد و برق گرفتار شدید، به دنبال مکانی برای پناه گرفتن رفته یا از درخت‌های بلند دوری کنید. اگرچه احتمال برخورد با صاعقه بسیار کم است، اما این اقدامات واکنشی مناسب در یک موقعیت احتمالا خطرناک هستند.
فردی که به ترس از رعد و برق دچار است، واکنشی از خود نشان می‌دهد که فراتر از اقدامات معمولی است. این افراد ممکن است احساس وحشت – قبل و در خلال طوفان – را تجربه کنند. این احساسات می‌توانند شدت پیدا کرده و به یک حمله پانیک تمام و کمال ختم شوند. علائم حمله پانیک عبارتند از:
- لرزش تمام بدن
- درد قفسه سینه
- بی‌حسی
- حالت تهوع
- تپش قلب
- دشواری در تنفس
سایر علائم ترس از رعد و برق:
- تعریق کف دستان
- نبض سریع
- تمایل وسواسی برای زیر نظر داشتن طوفان
- نیاز برای پنهان شدن از طوفان، به طور مثال پنهان شدن در کمد، دستشویی یا زیر تخت
- چسبیدن به دیگران برای حفاظت از خود
- گریۀ غیرقابل کنترل، به‌ویژه در کودکان
این افراد شاید متوجه بشوند که احساساتشان اغراق‌آمیز و غیرمنطقی هستند، اما توانایی غلبه بر آنها را ندارند.
این علائم می‌توانند از طریق یک گزارش هواشناسی، گفت‌وگو یا یک صدای ناگهانی نظیر صدای رعد و برق تحریک شوند. مناظر و صداهایی که شبیه به رعد و برق هستند نیز می‌توانند این علائم را برانگیزند.
عوامل خطر آستروفوبیا
برخی از مردم ممکن است بیشتر در خطر این فوبیا باشند. به طور مثال کودک بودن خود می‌تواند یک عامل خطر محسوب شود. طوفان‌ها می‌توانند به‌طور خاص برای کودکان ترسناک باشند، اما اغلب این احساسات با رشد و بزرگ شدن کودک برطرف می‌شوند.
برخی از کودکانی که اوتیسم دارند و با اختلالات پردازش حسی درگیرند، نظیر اختلال پردازش مرکزی شنوایی، ممکن است برای کنترل کردن احساسات خود در حین بروز یک طوفان با دشواری مواجه شوند، زیرا این کودکان به صدا حساسیت بیشتری دارند.
در کتاب Dancing in the Rain: Stories of Exceptional Progress by Parents of Children with Special Needs، نویسندۀ آن آنابل استلی، برای توصیف تجربۀ باران توسط یک کودک مبتلا به اختلال پردازش حسی، از مقایسۀ صدای قطرات باران با صدای گلوله استفاده می‌کند. اضطراب نیز در میان کودکان مبتلا به اوتیسم شایع است. اضطراب می‌تواند ناراحتی قبل یا در خلال طوفان را وخیم‌تر کند.
اختلالات اضطراب معمولا در خانواده‌ها دیده می‌شوند و گاهی اوقات ارتباط ژنتیکی دارند. افرادی که سابقۀ اضطراب، افسردگی یا فوبیاها را در خانوادۀ خود دارند، ممکن است بیشتر در خطر ابتلا به آستروفوبیا باشند.
تجربۀ سوانح مرتبط با آب و هوا نیز می‌تواند یک عامل خطر باشد. به طور مثال، فردی که یک سانحه یا تجربۀ منفی ناشی از آب و هوای شدید را تجربه کرده است، ممکن است نسبت به طوفان‌ها به یک فوبیا یا هراس دچار شود.
درمان ترس از رعد و برق
چندین روش درمانی برای فوبیاها وجود دارند که ممکن است برای شما موثر باشند.
درمان رفتاری-شناختی (CBT)
CBT نوعی از روان‌درمانی (گفتاردرمانی) است که رویکردی کوتاه‌مدت دارد. این روش ممکن است به صورت یک به یک با یک روان‌درمانگر یا به صورت گروهی انجام شود. CBT تمرکز عمیقی بر روی یک مشکل خاص دارد و هدف‌محور است. این روش درمانی برای ایجاد تغییر در الگوهای فکری منفی یا غلط و جایگزین کردن آنها با روش‌های تفکر منطقی طراحی شده است.
درمان از طریق مواجه
درمان از طریق مواجه نوعی از درمان رفتاری-شناختی است. این روش موقعیت‌هایی را برای افراد دارای فوبیا فراهم می‌کند که در آن با ترس‌های خود مواجه می‌شوند. اینکار به طور تدریجی و آرام انجام می‌گیرد. به طور مثال، شما در محیط‌های زیر نظر گرفته شده یا کنترل‌شده، طوفان یا محرک‌های مرتبط با طوفان را تجربه خواهید کرد.
درمان رفتاری دیالکتیکی (DBT)
این رویکرد حل مسئله با CBT، مصرف دارو و سایر تکنیک‌های کاهندۀ استرس همراه است. این روش بدین منظور طراحی شده تا به افراد کمک کند که احساسات خود را پردازش و تنظیم کرده و در عین حال اضطراب را کاهش دهند.
درمان پذیرش و تعهد (ACT)
درمان پذیرش و تعهد بر روی افزایش آگاهی، مهارت‌های مقابله‌ای و پذیرش خویشتن و موقعیت‌ها تمرکز دارد.
داروهای ضداضطراب
پزشک شما ممکن است علاوه بر تراپی، مصرف داروهای ضداضطراب را نیز توصیه کند. این داروها ممکن است به کاهش استرس قبل یا در خلال طوفان کمک کنند.
تکنیک‌های مدیریت استرس
تکنیک‌های مدیریت استرس نظیر مدیتیشن ممکن است برای از بین بردن یا کاهش اضطراب ناشی از فوبیا موثر باشند. این تکنیک‌ها می‌توانند به مدیریت فوبیا در درازمدت کمک کنند.
