علت خمیازه زیاد چیست و آیا خطرناک است؟
خمیازه کشیدن واکنش خودکار بدن به خستگی یا استرس است. در موارد نادر، خمیازه کشیدن زیاد همچنین می‌تواند نشانۀ حضور یک بیماری در بدن فرد باشد. در این مقاله به بررسی علت خمیازه زیاد می‌پردازیم و به این سوال جواب می‌دهیم که آیا زیاد خمیازه کشیدن خطرناک است؟
علت خمیازه زیاد چیست؟
خمیازه کشیدن معمولاً واکنش بدن به خستگی است. همچنین ممکن است با دیدن فردی که خمیازه می‌کشد یا حتی خواندن مطلبی دربارۀ خمیازه (مانند همین مطلب) شما هم خمیازه بکشید که این نوعی همدلی در بین انسان‌ها می‌باشد.
خمیازه کشیدن زیاد و شدید می‌تواند نشانۀ دوره‌های طولانی خستگی در فرد باشد. این دوره‌های خستگی ممکن است از بی‌خوابی، افسردگی، مصرف دارو یا برخی شرایط پزشکی نشئت بگیرند.
زیاد خمیازه کشیدن، با توجه به علت آن، ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد، مانند احساس خستگی شدید، دشواری در تمرکز یا تجربۀ مشکلات تنفسی.
عوامل زیر می‌توانند علت خمیازه زیاد باشند:
مشکلات خواب
خستگی یکی از دلایل شایع برای خمیازه کشیدن زیاد است. اگر به اندازه کافی نمی‌خوابید، ممکن است در طول روز بیش‌ازحد خمیازه بکشید.
درصورتی‌که به‌طور مداوم خستگی یا خواب‌آلودگی را در طول روز تجربه می‌کنید، یا به اختلال خواب دچار هستید، برای بهبود وضعیت خود باید به پزشک مراجعه کنید.
همچنین این امکان وجود دارد که فرد متوجه مشکلات خواب خود نباشد. به‌طور مثال، فردی که به آپنه انسدادی خواب دچار است، شاید هنگام بیدار شدن علائم مشخصی نداشته باشد، اما این اختلال کیفیت خواب او را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث شود که فرد در طول روز خستگی را تجربه کند.
سایر علائمی که نشانگر وجود مشکلات خواب هستند و ممکن است علت خمیازه زیاد باشند ازاین‌قرارند:
- دشواری در تمرکز
- واکنش‌های بدنی آهسته
- بی‌حوصلگی
- بی‌انگیزگی
- ضعف یا درد عضلانی
اضطراب
اضطراب می‌تواند علت خمیازه زیاد باشد. اضطراب می‌تواند قلب، دستگاه تنفسی و سطح انرژی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این اثرگذاری می‌تواند باعث بروز تنگی نفس، خمیازه و استرس شود.
اگر فردی اضطراب زیادی دارد، ممکن است نسبت به سایر افراد بیشتر خمیازه بکشد. همچنین امکان دارد که این فرد در زمانی که چندان مضطرب نیست هم خمیازه کشیدن زیاد را تجربه کند.
خمیازۀ ناشی از اضطراب معمولاً هنگام مضطرب بودن وخیم‌تر می‌شود، اما امکان بروز آن در حالت عادی و بدون اضطراب هم وجود دارد.
داروها
مصرف برخی از داروها می‌تواند علت خمیازه زیاد باشد. خستگی یا خواب‌آلودگی از عوارض جانبی بسیاری از داروهای بدون نسخه و تجویزی هستند.
داروهایی که می‌توانند باعث بروز خمیازه شوند عبارت‌اند از:
- بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و سایر داروهای ضدافسردگی
- آنتی‌هیستامین‌ها
- برخی از داروهای ضددرد (مسکن)
افسردگی
مصرف داروهای ضدافسردگی یا خستگی ناشی از افسردگی می‌تواند باعث بروز خمیازه شده یا آن را تشدید کند.
اگر فردی به افسردگی دچار است و بیش‌ازحد خمیازه می‌کشد، باید در این باره با پزشک خود مشورت کند. در چنین شرایطی ممکن است پزشک دوز داروهای بیمار را تغییر داده یا سایر دلایل مرتبط با خمیازه کشیدن را در او بررسی کند.
مشکلات قلبی
زیاد خمیازه کشیدن می‌تواند با عصب واگ در ارتباط باشد. این عصب از قسمت زیرین مغز شروع می‌شود و تا قلب و معده امتداد دارد.
در برخی موارد، زیاد خمیازه کشیدن می‌تواند نشانگر خونریزی در اطراف قلب یا حتی حملۀ قلبی باشد.
سایر علائمی که ممکن است نشانگر حملۀ قلبی باشند عبارت‌اند از:
- درد در قفسه سینه
- تنگی نفس
- درد در قسمت فوقانی بدن
- حالت تهوع
- سبکی سر
اگر هریک از این علائم را تجربه می‌کنید، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
سکته مغزی
افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند نیز ممکن است بیش‌از حد خمیازه بکشند. پزشکان باور دارند که خمیازه زیاد در این افراد احتمالاً به تنظیم و کاهش حرارت قسمت مرکزی مغز و بدن فرد بعد از آسیب مغزیِ ناشی از سکته کمک می‌کند.
برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که فرآیند خمیازه کشیدن ساقۀ مغز را درگیر می‌کند. ساقۀ مغز ناحیۀ پایه‌ای مغز است که آن را به طناب نخاعی متصل می‌سازد. زیاد خمیازه کشیدن ممکن است قبل یا بعد از سکته مغزی رخ دهد.
برای تشخیص علائم سکته مغزی می‌توان از سرنامِ F.A.S.T استفاده کرد:
- Face (صورت): افتادگی قسمت پایینی صورت، بی‌حسی یا عدم توانایی برای لبخند زدن در یک سمت از صورت
- Arm (بازو): ضعف در بازو یا عدم توانایی برای بلند کردن بازو
- Speech (گفتار): دشواری در صحبت کردن یا گفتار مبهم
- Time to call 911 (زمان تماس با اورژانس 115): اگر هریک از این علائم را تجربه می‌کنید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
صرع
صرع می‌تواند علت خمیازه زیاد باشد. بروز خمیازۀ شدید در افراد مبتلا به صرع ممکن است قبل، بعد یا در حین بروز تشنج در لوب گیجگاهی رخ دهد. به این تشنج، صرع لوب گیجگاهی گفته می‌شود.
همچنین افراد مبتلا به صرع ممکن است در اثر خستگیِ ناشی از صرع خمیازه کشیدن شدید را تجربه کنند.
ام‌اس
افراد مبتلا به فلج چندگانه (ام‌اس) ممکن است زیاد خمیازه کشیدن را تجربه کنند که از خستگی ناشی از این بیماری نشئت می‌گیرد. زیاد خمیازه کشیدن در این افراد ممکن است ناشی از بروز اختلال در سیستم تنظیم دمای بدن نیز باشد. همچنین سایر اختلالات دستگاه عصبی مرکزی ممکن است باعث بروز خمیازه شدید شوند.
خمیازه کشیدن همچنین با افزایش سطح کوتیزول – هورمون استرس در بدن – در ارتباط است. ارتباط خمیازه کشیدن با اضطراب و خستگی ممکن است از همین موضوع نشئت بگیرد. درواقع اضطراب و خستگی هر دو زمانی رخ می‌دهند که بدن تحت فشار ناشی از استرس باشد.
نتایج یک مطالعۀ علمی نشان می‌دهد که شناساییِ افزایش غیرعادی کورتیزول در بدن ممکن است به تشخیص برخی از بیماری‌های عصبی نظیر ام‌اس و زوال عقل (در مراحل اولیه) کمک کند.
علائم اصلی ام‌اس عبارت‌اند از:
- خستگی یا بی‌حالی شدید
- بی‌حسی یا حس مورمور شدن نواحی مختلف بدن نظیر صورت، بازوها یا پاها
- مشکلات بینایی
- سرگیجه
- دشواری در راه رفتن یا برقراری تعادل بدن
نارسایی کبد
نارسایی کبد در مراحل آخر خود ممکن است علت خمیازه زیاد باشد. دانشمندان باور دارند که خمیازه زیاد در این مورد ناشی از خستگی‌ای است که با نارسایی کبد همراه می‌باشد.
سایر علائم نارسایی کبد عبارت‌اند از:
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
- اسهال
- حس گیجی
- خواب‌آلودگی شدید در طول روز
- ورم کردن دستان و پاها و تجمع شدید مایعات در ناحیۀ شکم
تومور مغزی
در موارد نادر، خمیازه شدید می‌تواند نشانۀ وجود تومور در لوب جلویی یا ساقۀ مغز باشد.
سایر علائمی که ممکن است نشانگر وجود تومور مغزی باشند:
- سردرد
- تغییرات شخصیتی
- مورمور شدن، ضعف یا سفت شدن یک سمت از بدن
- فراموشی
- مشکلات بینایی
درمان زیاد خمیازه کشیدن
اگر زیاد خمیازه می‌کشید، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید.
درمان خمیازه شدید به علت آن بستگی دارد و ممکن است موارد زیر را شامل شود:
- اگر خمیازه شدید ناشی از مشکلات خواب باشد، فرد می‌تواند با بهبود سیکل خواب خود یا مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک مشکل خمیازه را بهبود دهد.
- درصورتی‌که زیاد خمیازه کشیدن ناشی از عوارض جانبی دارو باشد، ممکن است پزشک دوز مصرفی دارو را کاهش داده یا کلاً دارو را عوض کند.
- اگر خمیازه نشانه‌ای از وجود یک بیماری در فرد باشد، پزشک برنامۀ درمانی مخصوص بیمار را تنظیم می‌کند تا بیماری او مدیریت شود.