ورم معده؛ علل، تشخیص و درمان

ورم معده یا گاستریت عبارت است از بروز التهاب در پوشش حفاظتی معده. ورم معده حاد به‌طور ناگهانی بوده و با التهاب شدید همراه است. ورم معده مزمن باعث بروز التهاب درازمدت می‌شود که در صورت عدم درمان می‌تواند تا چندین سال ادامه یابد.

گاستریت اروزیو نوعی ورم معده است که چندان شایع نمی‌باشد. این نوع ورم معده با التهاب زیادی همراه نیست، اما می‌تواند به خونریزی و بروز زخم در پوشش معده منجر گردد.

دلایل ورم معده

ضعف در پوشش معده اجازه می‌دهد تا مایعات هضمی به آن آسیب رسانده و ملتهب‌اش کنند و باعث بروز گاستریت شوند. پوشش نازک یا آسیب‌دیدۀ معده خطر بروز ورم معده را افزایش می‌دهد.

عفونت باکتریایی در دستگاه گوارش نیز می‌تواند باعث بروز ورم معده شود. هلیکوباکتر پیلوری شایع‌ترین عفونت باکتریایی است که باعث گاستریت می‌شود. این عفونت معمولا از فرد به فرد منتقل می‌گردد، اما همچنین می‌تواند از طریق مصرف آب یا غذای آلوده نیز منتقل شود.

برخی از بیماری‌ها و فعالیت‌ها ممکن است خطر بروز ورم معده را افزایش دهند. سایر عوامل خطر عبارتند از:

• مصرف شدید و بیش از حد الکل
• مصرف مداوم داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) نظیر ایبوپروفن و آسپیرین
• مصرف کوکائین
• سن، پوشش معده به‌طور طبیعی با افزایش سن نازک می‌شود
• مصرف تنباکو

سایر عوامل خطر که چندان شایع نیستند:

• استرس ناشی از صدمه شدید، بیماری یا جراحی
• اختلالات خودایمنی
• اختلالات گوارشی نظیر بیماری کرون
• عفونت‌های ویروسی

علائم ورم معده

گاستریت در تمام افراد با علائم محسوس همراه نیست. شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• احساس سیری در قسمت بالایی شکم، به‌ویژه بعد از غذا خوردن
• سوءهاضمه

اگر به گاستریت اروزیو دچار باشید، ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کنید که عبارتند از:

• مدفوع سیاه و قیری‌رنگ
• استفراغ همراه با خون یا موادی که شبیه به پودر قهوه هستند

تشخیص گاستریت

پزشک کار را با یک معاینۀ جسمانی آغاز کرده، از شما دربارۀ علائم‌تان سوال می‌کند و سابقۀ ورم معده در خانوادۀ شما را بررسی خواهد کرد. او همچنین ممکن است انجام آزمایش تنفس، خون یا مدفوع را برای بررسی وجودِ هلیکوباکتر پیلوری توصیه کند.

پزشک برای اینکه بتواند نگاهی به درون بدن شما داشته باشد، ممکن است اندوسکوپی را برای بررسی التهاب انجام دهد. اندوسکوپی از یک لولۀ طویل که نوکِ آن دارای یک دوربین است استفاده می‌کند. در طول این رویه، پزشک با دقت لوله را وارد بدن می‌کند تا داخل مری و معده را معاینه کند. ممکن است پزشک نمونۀ کوچکی از پوشش معده را بردارد (بیوپسی) تا بتواند آن را در آزمایشگاه بررسی کند.

پزشک همچنین ممکن است از پرتو ایکس برای تصویربرداری از دستگاه گوارش – بعد از قورت دادن محلول باریم – استفاده کند. اینکار به تشخیص نواحی مشکل‌دار کمک می‌کند.

درمان ورم معده

درمان گاستریت به علت آن بستگی دارد. اگر ورم معده شما ناشی از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا سایر داروها است، ممکن است توقف مصرف این داروها برای تسکین علائم‌تان کافی باشد. گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری معمولا از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و از بین بردن باکتری‌ها درمان می‌شود.

علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌ها، انواع دیگری از داروها برای درمان ورم معده نیز استفاده می‌شوند:

مهارکننده‌های پروتون پمپ

این داروها سلول‌های سازندۀ اسید معده را مسدود می‌کنند. رایج‌ترین انواع مهارکننده‌های پروتون پمپ عبارتند از:

• امپرازول
• لانزوپرازول
• اسومپرازول

با این حال، مصرف درازمدت این داروها، به‌ویژه در دوزهای بالا، می‌تواند به افزایش خطر بروز شکستگی در ستون فقرات، لگن و مچ دستان منجر شود. این داروها همچنین می‌توانند باعث افزایش خطر نارسایی کلیه، زوال عقل و کمبودهای غذایی شوند.

قبل از شروع مصرف این داروها حتما با پزشک خود مشورت کنید.

داروهای کاهندۀ اسید

داروهایی هستند که میزان تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و از این قرارند:

• رانیتیدین
• فاموتیدین

این داروها از طریق کاهش میزان اسید آزاد شده در دستگاه گوارش، به تسکین درد گاستریت کمک کرده و اجازه می‌دهند تا پوشش معده التیام یابد.

داروهای ضد اسید

پزشک ممکن است برای تسکین سریع درد گاستریت، مصرف داروهای ضد اسید را توصیه کند. این داروها می‌توانند اسید موجود در معده را خنثی کنند.

برخی از داروهای ضد اسید ممکن است باعث بروز اسهال یا یبوست شوند، بنابراین دربارۀ عوارض جانبی آنها با پزشک خود مشورت کنید.

پروبیوتیک‌ها

نشان داده شده است که پروبیوتیک‌ها به جبران باکتری‌های گوارشی و التیام زخم‌های معده کمک می‌کنند. با این حال، شواهدی وجود ندارد که نشانگر اثرگذاری پروبیوتیک‌ها بر ترشح اسید باشند. در حال حاضر هیچ رهنمودی برای مصرف پروبیوتیک‌ها به‌منظور مدیریت زخم معده وجود ندارد.

عوارض جانبی احتمالی ورم معده

اگر ورم معده درمان نشود، می‌تواند به خونریزی معده و همچنین زخم‌های معده منجر شود. برخی از انواع گاستریت می‌توانند خطر ابتلا به سرطان معده – به‌ویژه درکسانی که پوشش معده نازکی دارند – را افزایش دهند.

بدلیل این عوارض جانبی احتمالی، بسیار مهم است که در صورت تجربۀ علائم ورم معده – به‌ویژه اگر مزمن هستند – با پزشک خود مشورت کنید.

دورنمای گاستریت

دورنمای گاستریت یا ورم معده به علت این بیماری بستگی دارد. گاستریت حاد معمولا سریعا با درمان برطرف می‌شود. به‌طور مثال، عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری اغلب با یک یا دو دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. با این حال، گاهی اوقات درمان موفقیت‌آمیز نیست و ورم معده می‌تواند به گاستریت مزمن یا درازمدت ختم گردد. برای دریافت درمان مناسب و موثر، با پزشک خود صحبت کنید.