عفونت روده و معده | علل، علائم و درمان

برخی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌توانند باعث عفونت روده و معده (gastrointestinal infection) شوند. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا (CDC)، از هر 9 مورد مرگ کودکان در جهان، یک مورد ناشی از بیماری‌های اسهالی است. این بیماری‌ها روزانه 2195 کودک در جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند که این آمار از مجموع کودکانی که تحت تاثیر بیماری‌های ایدز، مالاریا و سرخک هستند بیشتر می‌باشد.

علائم عفونت روده و معده

عفونت روده و معده معمولاً چند روز طول می‌کشد، اما ممکن است تا 14 روز هم به طول بیانجامد. از علائم اصلی این عفونت می‌توان به گرفتگی و ناراحتی شکم و اسهال اشاره کرد. سایر علائم عبارت‌اند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• تب
• کاهش اشتها
• درد عضلانی
• کمبود آب بدن
• سردرد
• وجود خلط یا خون در مدفوع
• کاهش وزن

دلایل شایع عفونت روده و معده

در ادامه برخی از شایع‌ترین علل عفونت روده و معده را بررسی می‌کنیم.

باکتری‌ها

• اشریشیا کلی (E coli) در روده انسان‌ها و حیوانات وجود دارد. اغلب گونه‌های این باکتری بی‌ضرر هستند، اما برخی گونه‌ها نظیر coli O157:H7 سمی از خود ترشح می‌کنند که می‌تواند باعث بروز گرفتگی‌های شکم، استفراغ و اسهال خونی شود. اشریشیا کلی از طریق آب آلوده یا غذایی که با مدفوع حیوان تماس داشته منتقل می‌شود. این باکتری همچنین می‌تواند از طریق تماس مستقیم انسانی منتقل گردد.
• سالمونلا (Salmonella) – عفونت سالمونلا معمولاً از خوردن ماکیان، گوشت و تخم‌مرغ خام نشئت می‌گیرد. در اغلب موارد عفونت سالمونلا به‌عنوان ورم معده و روده (گاستروانتریت) طبقه‌بندی می‌شود.

ویروس‌ها

• ویروس نورو (Norovirus) – ویروس‌های نورو شایع‌ترین علت مسمومیت غذایی در جهان هستند. آلوده شدن به این ویروس در بین افرادی که در فضاهای محدودشده قرار دارند بیشتر می‌باشد. اگرچه در اغلب موارد این ویروس از طریق غذا یا آب آلوده منتقل می‌شود، اما انتقال این ویروس از انسان به انسان نیز ممکن می‌باشد.
• ویروس روتا (Rotavirus) – به گزارش کلینیک مایو، روتاویروس اصلی‌ترین علت بروز ورم معده و روده در کودکان سراسر جهان است. در اغلب موارد کودکان هنگام تماس با اشیاء آلوده به این ویروس و سپس قرار دادن انگشتان آلوده در دهان به روتاویروس مبتلا می‌شوند. در برخی از کشورها واکسن روتاویروس در دسترس می‌باشد.

انگل‌ها

• ژیاردیاز – ژیاردیاز انگلی است که به سادگی از طریق تماس انسانی و مصرف آب آلوده منتقل می‌شود. این انگل به کلر مقاوم بوده و می‌تواند از طریق آب استخر منتقل شود. عفونت ناشی از ژیاردیاز از طریق نوشیدن آب آلودۀ دریاچه‌ها و رودها یا حمام کردن در این آب‌ها رخ می‌دهد.
• کریپتوزپوریدیوسیس (cryptosporidiosis) – کریپتوزپوریدیوم (cryptosporidium) نوعی انگل میکروسکوپی است که اصلی‌ترین علت بیماری‌های ناقل بوسیله آب در ایالات متحده بوده و باعث بروز کریپتوزپوریدیوسیس می‌شود. این انگل پوسته‌ای بیرونی دارد که اجازه می‌دهد انگل خارج از بدن میزبان نجات پیدا کرده و عفونت‌زدایی با کلر را تحمل کند.

زمان مراجعه به پزشک

بزرگسالان

اگر شرایط زیر را دارید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

• تب بالای 40 درجه سانتی‌گراد (104 درجه فارنهایت)
• ناتوانی در نگه داشتن مایعات در بدن برای 24 ساعت
• استفراغ کردن (بیش از 48 ساعت)
• استفراغ همراه با خون
• کمبود آب بدن: تشنگی شدید، خشکی دهان، ادرار کم یا ادرار نداشتن (یا ادراری که رنگ زرد تیره دارد)، ضعف شدید، سبکی سر یا سرگیجه
• وجود خون در مدفوع

کودکان

اگر فرزندتان شرایط زیر را دارد، سریعاً او را نزد پزشک ببرید:

• تب بالای 39 درجه سانتی‌گراد (102 درجه فارنهایت)
• درد یا ناراحتی زیاد
• بی‌حالی
• زودرنجی
• اسهال خونی
• کمبود آب بدن

نوزادان

اگر نوزاد شرایط زیر را دارد، او را نزد پزشک ببرید:

• استفراغ کردن (بیش از چند ساعت)
• خشکی دهان
• کثیف نشدن پوشک در طول شش ساعت اخیر
• گریه کردن بدون اشک
• اسهال شدید
• وجود خون در مدفوع
• عدم واکنش
• خواب‌آلودگی غیرعادی
• تورفتگیِ نرم در قسمت بالایی سر

درمان عفونت روده و معده

در اغلب موارد، مراقبت از خودتان بهترین گزینه درمانی است. مصرف آنتی‌بیوتیک به درمان عفونت روده و معده ناشی از ویروس یا انگل کمکی نمی‌کند.

اگرچه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به بهبود موارد پیچیدۀ عفونت باکتریایی کمک کنند، اما در موارد ساده، مصرف آنتی‌بیوتیک ممکن است مدت زمان بیماری را بیشتر کرده و خطر عود کردن آن را افزایش دهد.

بعلاوه، در برخی از عفونت‌ها مصرف آنتی‌بیوتیک ممکن است به بروز عوارض خطرناک منجر شود. اگر شما یا فرزندتان به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید، پزشک باید این موضوع را تشخیص دهد.

ممکن است پزشکتان توصیه کند که از مصرف غذاهای سرشار از فیبر دوری کنید، چراکه این غذاها می‌توانند اسهال را بدتر کنند. همچنین امکان دارد پزشک مصرف داروهای بدون نسخه را برای خنثی‌سازی اسید معده یا درمان حالت تهوع، درد شکم و اسهال توصیه کند.

در صورت ابتلا به عفونت معده و روده، مهم‌ترین نکته این است که همواره آب مورد نیاز بدن را تامین کرده و از کمبود آب بدن جلوگیری کنید.

کلام آخر

عفونت روده و معده علل مختلفی دارد و ممکن است از وجود باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها در بدن فرد نشئت بگیرد. در بسیاری از موارد، این عفونت بعد از چند روز برطرف می‌شود.

اگر خودتان یا فرزندتان به علائمی نظیر تب بالا، مدفوع حاوی خون یا استفراغ دچار هستید، برای تشخیص دقیق و دریافت برنامۀ درمانی به پزشک مراجعه کنید.