ایدز چیست | اطلاعات مهم درباره بیماری ایدز

HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را هدف قرار داده و آن را دگرگون می‌کند. این ویروس خطر و اثرگذاری سایر عفونت‌ها و بیماری‌ها در بدن را افزایش می‌دهد. عدم درمان عفونت ناشی از این ویروس می‌تواند باعث پیشرفت عفونت شده و به بروز مرحلۀ پیشرفته‌ای از این بیماری به نام ایدز (AIDS) منجر گردد.

بااین‌وجود، پیشرفت‌ در روش‌های درمانی در دهه‌های اخیر باعث شده تا افراد مبتلا به HIV که در کشورهای پیشرفته با سیستم بهداشتی و خدمات درمانی خوب زندگی می‌کنند، با دریافت درمان مناسب، به ندرت به ایدز دچار شوند.

امروزه، طول عمر افرادی که به ویروس HIV آلوده می‌باشند، به طول عمر افرادی که به ویروس آلوده نیستند نزدیک شده است. البته این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فرد به‌طور منظم ترکیبی از داروهای ضد ویروس پسگرد (ART) را مصرف کند.

نتایج مطالعه‌ای در سال 2016 نشان می‌دهد که بین سال‌های 1996 تا 2016 میلادی، شکاف طول عمر بین افرادی که به HIV آلوده هستند و افرادی که به این ویروس آلوده نیستند از 44 سال به 12 سال کاهش یافته است.

همچنین گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشانگر این است که فرد مبتلا به HIV می‌تواند با دریافت درمان مناسب، به زندگی با کیفیت خود ادامه دهد. آمار و ارقام نیز نشان می‌دهد که تا اواسط 2017 حدود 21 میلیون نفر در سراسر جهان از داروهای ART استفاده کرده‌اند.

در این مقاله به بررسی بیماری ایدز و ویروس HIV می‌پردازیم و همچنین علائم و دلایل بروز این بیماری را بررسی می‌کنیم.

HIV چیست؟

ویروس کمبود ایمنی انسانی یا HIV ویروسی است که به سلول‌های ایمنی بدن به نام سلول‌های CD4 حمله می‌کند که نوعی از سلول T هستند.

این سلول‌ها در واقع گلبول‌های سفید خون هستند که در سراسر بدن حرکت کرده و مشکلات و ناهنجاری‌ها در سلول‌ها و عفونت‌ها را شناسایی می‌کنند. وقتی ویروس HIV این گلبول‌ها را هدف قرار داده و به آن‌ها رخنه می‌کند، باعث می‌شود تا توانایی بدن برای مبارزه با سایر بیماری‌ها کاهش پیدا کند.

کاهش توانایی بدن در مبارزه با بیماری‌ها باعث می‌شود تا خطر و اثرگذاری عفونت‌های فرصت‌طلب و سرطان‌ها افزایش یابد. بااین‌حال، ممکن است فرد مبتلا به HIV برای مدتی طولانی هیچ علائمی را تجربه نکند.

HIV عفونتی طولانی‌مدت است اما درمان و مدیریت آن می‌تواند به‌طور موثری از تشدید HIV جلوگیری کرده و خطر انتقال ویروس از یک فرد به فرد دیگر را کاهش دهد.

ایدز چیست؟

ایدز پیشرفته‌ترین مرحلۀ عفونت HIV است. وقتی ویروس HIV پیشرفت می‌کند و به ایدز تبدیل می‌شود، عفونت‌ها و سرطان‌ها به خطری بزرگ برای بیمار تبدیل می‌شوند.

از آنجایی که HIV قدرت سیستم ایمنی بدن را به‌طور تدریجی کاهش می‌دهد، عدم درمان آن به احتمال زیاد به بروز ایدز می‌انجامد. بااین‌وجود، پیشرفت‌های حاصل شده در تولید داروهای ART به این معناست که تعداد افرادی که به این مرحله (ایدز) می‌رسند به‌طور مداوم رو به کاهش است.

دلایل

ویروس HIV از طریق مایعات بدنی منتقل می‌شود که عبارت‌اند از:

• خون
• آب منی
• ترشحات واژن
• مایعات مقعد
• شیر پستان

در ایالات متحده، اصلی‌ترین دلایل انتقال HIV عبارت‌اند از:

• رابطۀ جنسی مقعدی یا واژنی که در آن فردی که به ویروس آلوده است از کاندوم یا PrEP (داروی پیشگیری پیش از در معرض قرارگرفتن) استفاده نمی‌کند. این دارو برای افرادی استفاده می‌شود که بیشتر در خطر ابتلا به عفونت هستند.
• به اشتراک گذاشتن لوازم تزریق مواد غیرقانونی، هورمون و استروئید با فردی که HIV دارد.

زنانی که به این ویروس مبتلا هستند و در عین حال باردار می‌باشند یا به تازگی زایمان کرده‌اند، ممکن است در دوران بارداری، هنگام زایمان یا شیردهی، بیماری را به فرزند خود انتقال دهند.

خطر انتقال ویروس از طریق انتقال خون در کشورهایی که فرآیندهای نظارتی موثری در اماکن انتقال خون دارند بسیار پایین می‌باشد.

غیر قابل شناسایی = غیر قابل انتقال

ویروس HIV زمانی انتقال می‌یابد که مقادیر کافی‌ای از آن در مایعات بدنی وجود داشته باشد. اگر HIV در بدن فردی «غیر قابل شناسایی» است، ویروس از طریق مایعات بدنی او به فرد دیگری منتقل نمی‌شود.

HIV زمانی غیر قابل شناسایی است که مقادیر آن در بدن به حدی کمی باشد که آزمایشات نتوانند ویروس را شناسایی کنند. اگر فرد مبتلا به ویروس برنامۀ درمانی تجویز شده را به دقت دنبال کند، ممکن است به این سطح پایین از ویروس دست یابد.

تایید کردن و نظارت منظم بر وضعیت «غیر قابل شناسایی» از طریق آزمایش خون بسیار مهم است، چراکه غیر قابل شناسایی بودن ویروس به این معنا نیست که فرد دیگر به HIV مبتلا نمی‌باشد. غیر قابل شناسایی بودن HIV به رعایت کردن برنامۀ درمانی و میزان اثرگذاری روش درمانی بستگی دارد.

وقتی HIV به ایدز تبدیل می‌شود

میزان خطر پیشرفت HIV و تبدیل شدن آن به ایدز در هر فردی بسیار متفاوت است و به عوامل فراوانی بستگی دارد:

• سن بیمار
• توانایی بدن بیمار برای دفاع از خود در برابر ویروس
• دسترسی بیمار به خدمات درمانی با کیفیت و مناسب
• وجود سایر عفونت‌ها در بدن
• مقاومت ارثی و ژنتیک بدن فرد در برابر برخی از گونه‌های HIV
• گونه‌هایی از ویروس که در برابر دارو مقاوم هستند

علائم HIV و ایدز

عفونت‌های ناشی از سایر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها علائم HIV را وخیم‌تر می‌کنند.

این عارضه‌ها معمولاً در بدن افرادی که به HIV مبتلا هستند و سیستم ایمنی سالمی دارند پیشرفت می‌کنند. یک سیستم ایمنی سالم و مطلوب از بدن در برابر اثراتِ پیشرفتۀ عفونت‌ها محافظت می‌کند و وجود HIV در بدن باعث بروز اختلال در این فرآیند می‌شود.

علائم اولیه عفونت HIV

برخی از افرادی که به این ویروس آلوده هستند تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها هیچ علائمی از خود نشان نمی‌دهند.

بااین‌وجود، 80 درصد از مبتلایان علائم شبیه به آنفلوانزا که با نام سندرم حاد ویروسی (acute retroviral syndrome) شناخته می‌شود را حدوداً 2 تا 6 هفته بعد از ورود ویروس به بدن تجربه می‌کنند.

علائم اولیه عفونت HIV عبارت‌اند از:

• تب
• لرز
• درد مفصل
• درد عضلانی
• گلو درد
• تعریق به خصوص هنگام شب
• بزرگ شدن غدد
• راش پوستی قرمز
• خستگی
• ضعف
• کاهش وزن ناخواسته
• کاندیدیازیس

همچنین این علائم ممکن است ناشی از مبارزۀ سیستم ایمنی در برابر بسیار از انواع ویروس‌ها باشد.

بااین‌حال، افرادی که چندین مورد از این علائم را تجربه می‌کنند و به هر دلیلی احتمال می‌دهند که در طول شش هفته گذشته در خطر ابتلا به HIV بوده‌اند، باید برای آزمایش HIV اقدام کنند.

HIV بدون علامت

در بسیاری از موارد، بعد از بروز علائم سندرم حاد ویروسی، ممکن است علائم تا سال‌ها بعد بروز نکنند.

در طول این دوران، ویروس به رشد خود ادامه می‌دهد و به سیستم ایمنی و اندام‌های بدن آسیب می‌رساند. در صورتی که بیمار داروهایی که از تکثیر ویروس جلوگیری می‌کنند را دریافت نکند، این فرآیند آهسته می‌تواند به طور میانگین تا حدود 10 سال ادامه یابد.

فرد مبتلا به ویروس معمولاً علائمی را تجربه نمی‌کند، حس تندرسی دارد و سالم به نظر می‌رسد.

دنبال کردن برنامۀ درمانی ART به‌طور منظم می‌تواند این دوره را مختل کرده و ویروس را به‌طور کامل سرکوب کند. مصرف داروهای ضد ویروسی موثر تا آخر عمر می‌تواند از اثرات مخرب ویروس بر سیستم ایمنی بدن جلوگیری کند.

علائم ایدز

عدم مصرف دارو باعث می‌شود تا ویروس پیشرفت کرده و قدرت بدن برای مبارزه با عفونت را کاهش دهد. در چنین شرایطی فرد در برابر بیماری‌های جدی آسیب‌پذیر می‌شود. به این مرحله از بیماری، ایدز یا مرحله سوم HIV گفته می‌شود.

علائم مرحله سوم HIV یا ایدز عبارت‌اند از:

• تاری دید
• اسهال که معمولاً مداوم یا حاد می‌باشد
• سرفه خشک
• تب بالای 37 درجه سانتی‌گراد (100 درجه فارنهایت) که چندین هفته طول می‌کشد
• تعریق شبانه
• خستگی مداوم
• تنگی نفس یا اشکال در تنفس
• ورم غدد که هفته‌ها طول می‌کشد
• کاهش وزن ناخواسته
• بروز لکه‌های سفید بر روی زبان یا دهان

در طول این دوره، خطر ابتلا به بیماری‌های کشنده و خطرناک به شدت افزایش می‌یابد. فرد مبتلا به ایدز می‌تواند با مصرف سایر داروها به همراه داروهای HIV، از بروز این بیماری‌ها جلوگیری کرده یا آن‌ها را درمان کند.