مصرف کافئین در بارداری؛ مفید یا مضر؟

کافئین یک محرک است که انرژی را افزایش داده و شما را هوشیارتر می‌کند. این ماده در سراسر جهان و از طریق نوشیدن قهوه و چای مصرف می‌شود که هر دو از محبوب‌ترین منابع کافئین می‌باشند. در حالی که کافئین برای اغلب مردم ماده‌ای ایمن و بدون‌خطر است، اما مسئولین بهداشت توصیه می‌کنند که مصرف آن باید در دوران بارداری کاهش یابد. در این مقاله به بررسی مصرف کافئین در بارداری می‌پردازیم.

آیا کافئین بی‌خطر است؟

کافئین برای بسیاری از مردم اثرات خوشایندی بر روی سطوح انرژی، تمرکز و حتی میگرن دارد. بعلاوه، برخی از نوشیدنی‌های کافئین‌دار حاوی فوایدی برای سلامتی نیز هستند.

با این حال، کافئین می‌تواند در برخی از افراد عوارض جانبی منفی‌ای داشته و خطراتی را در دوران بارداری به وجود آورد.

فواید بالقوه

ثابت شده است که کافئین سطوح انرژی و تمرکز را بهبود می‌دهد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کافئین مغز و سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند که این می‌تواند به بیدار نگه داشتن و حفظ هوشیاری مصرف‌کننده کمک کند.

همچنین مصرف کافئین در کنار داروهای ضددرد نظیر استامینوفن شاید بتواند برای درمان سردردها موثر باشد.

بعلاوه، برخی از نوشیدنی‌های کافئین‌دار حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که این ترکیبات مفید می‌توانند از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت کرده، التهاب را کاهش داده و از بروز بیماری‌های مزمن جلوگیری کنند.

چای سبز به‌طور ویژه سرشار از آنتی‌اکسیدان است، البته سایر چای‌ها و قهوه نیز حاوی مقادیر قابل توجهی از این ترکیبات می‌باشند.

خطرات بالقوه

کافئین فواید بالقوۀ فراوانی دارد، اما برخی نگران این هستند که شاید مصرف کافئین در بارداری مضر باشد.

زنان باردار کافئین را با سرعت بسیاری کمتری متابولیزه می‌کنند. در واقع، فرآیند خارج کردن کافئین از بدن زنان باردار می‌تواند 1.5 تا 3.5 برابر بیشتر طول بکشد. کافئین همچنین از جفت عبور کرده و وارد جریان خون جنین می‌شود که این موضوع نگرانی‌هایی را دربارۀ اثرگذاری کافئین بر سلامت جنین به وجود می‌آورد.

کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG) اعلام کرده است که مصرف مقادیر متعادلِ کافئین – کمتر از 200 میلی‌گرم در روز – با افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس در ارتباط نمی‌باشد.

با این حال، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف بیشتر از 200 میلی‌گرم در روز ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.

بعلاوه، برخی از شواهد نشان می‌دهند که حتی مصرف کافئین در بارداری به میزانِ کم ممکن است به کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد بی‌انجامد. به طور مثال، یک مطالعه نشان داده است که مصرف کم کافئین (50 تا 149 میلی‌گرم در روز) در دوران بارداری با افزایش 13 درصدی خطر پایین بودن وزن نوازد در هنگام تولد ارتباط داشته است.

با این حال، برای بررسی این موضوع به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. خطر سقط جنین، کمبود وزن هنگام تولد و سایر اثرات مخربِ ناشی از مصرف کافئین در بارداری همچنان به طور واضح مشخص نیستند.

سایر عوارض جانبیِ منفیِ کافئین عبارتند از فشارخون بالا، افزایش ضربان قلب، افزایش اضطراب، سرگیجه، بی‌قراری، درد شکم و اسهال.

توصیه‌های لازم برای دوران بارداری

کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا توصیه می‌کند که مصرف کافئین در بارداری یا هنگام تلاش برای باردار شدن را به 200 میلی‌گرم یا کمتر محدود کنید.

با توجه به نوع و روش تهیه قهوه یا چای، این میزان برابر است با حدود 1 تا 2 فنجان قهوه (240 تا 580 میلی‌لیتر) یا 2 تا 4 فنجان (240 تا 960 میلی‌لیتر) چای دمکرده در روز.

علاوه بر محدود کردن مصرف کافئین، به منبع دریافتی آن نیز باید توجه داشته باشید.

به طور مثال، آکادمی تغذیه و رژیم‌های غذایی در آمریکا توصیه می‌کند که از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا در بارداری به طور کامل خودداری کنید.

نوشیدنی‌های انرژی‌زا علاوه بر کافئین حاوی مقادیر بالایی از شکر افزودنی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند که فاقد ارزش غذایی می‌باشند.

این نوشیدنی‌ها همچنین حاوی گیاهان دارویی نظیر جینسنگ هستند که مصرف این گیاهان برای زنان باردار امن نیست. ایمنی مصرفِ سایر گیاهان دارویی موجود در نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای زنان باردار هنوز به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته‌ است.

علاوه بر این موارد، باید از مصرف برخی چای‌های گیاهی در دوران بارداری نظیر چای‌های ریشه کاسنی، ریشه شیرین‌بیان یا شنبلیله نیز خودداری کنید.

گزارش شده است که چای‌های گیاهی زیر برای مصرف در دوران بارداری بی‌خطر هستند:

• ریشه زنجبیل
• برگ نعناع فلفلی
• برگ رزبری قرمز (مصرف این چای در سه ماهه اول را به 1 فنجان در روز محدود کنید)
• فرنجمشک

همانند تمام چای‌های گیاهی، بهترین کار این است که قبل از مصرف موارد بالا در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

به جای مصرف این نوشیدنی‌ها، به سراغ گزینه‌های بدون کافئین نظیر آب، قهوه بدون کافئین و چای‌های بدون کافئینِ بی‌خطر بروید.

محتوای کافئین در نوشیدنی‌های محبوب

قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و سایر نوشیدنی‌ها حاوی مقادیر مختلفی از کافئین هستند.

در ادامه فهرستی از محتوای کافئین در برخی از نوشیدنی‌های محبوب را آورده‌ایم:

• قهوه: 60 تا 200 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• اسپرسو: 30 تا 50 میلی‌گرم در هر وعدۀ 30 میلی‌لیتری
• یربا ماته: 65 تا 130 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• نوشیدنی‌های انرژی‌زا: 50 تا 160 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• چای دمکرده: 20 تا 120 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• نوشابه: 30 تا 60 میلی‌گرم در هر وعدۀ 355 میلی‌لیتری
• نوشیدنی حاوی کاکائو، 3 تا 32 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• شیرکاکائو: 2 تا 7 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری
• قهوه بدون کافئین: 2 تا 4 میلی‌گرم در هر وعدۀ 240 میلی‌لیتری

فراموش نکنید که کافئین در برخی از مواد غذایی نیز وجود دارد. به طور مثال، 28 گرم شکلات می‌تواند 1 تا 35 میلی‌گرم کافئین داشته باشد. معمولا تراکم کافئین در شکلات تلخ بیشتر است.

بعلاوه، برخی از داروها نظیر مسکن‌ها نیز ممکن است کافئین داشته باشند. افزودن کافئین به مکمل‌ها نظیر قرص‌های لاغری و میکس‌های قبل از تمرین نیز رایج می‌باشد.

اگر نگران محتوای کافئین در رژیم غذایی خود هستید، حتما با پزشک‌تان در این‌باره مشورت کنید.