ویروس کرونا چیست و تا چه حد خطرناک است؟
کروناویروس‌ها مجموعه‌ای از ویروس‌هایی هستند که معمولاً دستگاه تنفسی پستانداران، ازجمله انسان‌ها را درگیر می‌کنند. این ویروس‌ها با بروز بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، ذات‌الریه و سارس در ارتباط بوده و همچنین می‌توانند دل و روده را درگیر کنند. نوعی از ویروس کرونا برای اولین بار در سال 1937 میلادی ایزوله شد. این ویروس از ویروس برونشیت عفونی در پرندگان به دست آمد که توانایی آسیب‌رسانی جدی به ماکیان را داشت.
حدود 15 تا 30 درصد از موارد ابتلا به سرماخوردگی در جهان از کروناویروس‌ها نشئت می‌گیرند.
در طول 70 سال اخیر، دانشمندان دریافته‌اند که ویروس کرونا می‌تواند موش‌ها، سگ‌ها، گربه‌ها، بوقلمون‌ها، اسب‌ها، خوک‌ها و گاوها را بیمار کند.
در این مقاله به بررسی انواع کروناویروس‌های انسانی، علائم آن‌ها و نحوۀ انتقالشان می‌پردازیم. همچنین دو مورد از بیماری‌های خطرناک ناشی از این ویروس‌ها – سارس و نشانگان تنفسی خاورمیانه (MERS) – را بررسی خواهیم کرد.
ویروس کرونا چیست؟
کروناویروس‌های انسانی (HCoV) برای اولین بار در دهۀ 1960 میلادی در بینی بیماران مبتلا به سرماخوردگی شناسایی شدند. دو نوع از کروناویروس‌های انسانی با نام‌های OC43 و 229E علت بروز سرماخوردگی در بخش بزرگی از مردم هستند.
عفونت ویروس کرونا در انسان معمولاً در ماه‌های زمستان و اوایل بهار رخ می‌دهد. همچنین ممکن است فردی از طریق این ویروس به سرماخوردگی مبتلا شده و سپس حدود چهار ماه بعد دوباره به این ویروس آلوده شود.
علت بروز دوبارۀ این ویروس در بدن این است که آنتی‌بادی‌های کروناویروس برای مدت زمان زیادی در بدن باقی نمی‌مانند. همچنین ممکن است آنتی‌بادی‌های موجود در بدن برای یک گونۀ خاص از ویروس کرونا موثر بوده، اما برای گونه‌های دیگر بی‌اثر باشند.
علائم
علائم شبیه به سرماخوردگی یا آنفلوانزا معمولاً دو تا چهار روز بعد از ابتلا به عفونت ویروس کرونا پدیدار می‌شوند و در اغلب موارد خفیف هستند.
علائم عفونت کروناویروس عبارت‌اند از:
- عطسه
- آبریزش بینی
- خستگی
- سرفه
- تب در موارد نادر
- گلودرد
- تشدید آسم
برخلاف رینوویروس که یکی دیگر از علل بروز سرماخوردگی است، پرورش کروناویروس‌های انسانی در محیط آزمایشگاه آسان نیست. همین موضوع باعث می‌شود تا بررسی میزان اثرگذاری ویروس کرونا بر اقتصاد و سلامت جامعه به امری دشوار تبدیل شود.
کروناویروس درمان قطعی ندارد؛ بنابراین گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از مراقبت و مصرف داروهای بدون نسخه (OTC):
- استراحت کنید و از فعالیت بیش‌ازحد بپرهیزید
- به اندازه کافی آب بنوشید
- از سیگار کشیدن و محیط‌های آلوده به دود سیگار دوری کنید
- برای کاهش درد و تب استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف کنید
- از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید
برای تشخیص نوع ویروس می‌توان از نمونۀ مایعات تنفسی نظیر خلطِ بینی یا خون استفاده کرد.
انواع ویروس کرونا
از نظر شدت، میزان گسترش و شیوع، کروناویروس‌های انسانی با یکدیگر تفاوت دارند.
در حال حاضر شش نوع کروناویروس انسانی شناسایی شده است.
انواع رایج این ویروس عبارت‌اند از:
- 229E
- NL63
- OC43
- HKU1
برخی از انواع این ویروس نادر و خطرناک هستند؛ ازجمله ویروس MERS-CoV که باعث بروز نشانگان تنفسی خاورمیانه می‌شود و ویروس SARS-CoV که علت بروز بیماری سارس می‌باشد.
انتقال ویروس
دربارۀ نحوۀ انتقال ویروس کرونا از یک فرد به فرد دیگر تحقیقات زیادی انجام نشده است.
بااین‌وجود، متخصصین باور دارند که این ویروس از طریق مایع ترشح‌شده از دستگاه تنفسی انتقال می‌یابد.
کروناویروس می‌تواند به طرق زیر منتقل شود:
- سرفه و عطسه کردن بدون پوشاندن دهان می‌تواند ذراتی را در هوا پخش کرده و باعث انتقال ویروس شود.
- لمس کردن یا دست دادن با فردی که به ویروس مبتلا است.
- برقراری تماس با سطح یا شی‌ای که به ویروس آلوده است و سپس لمس کردن بینی، چشم‌ها یا دهان با دست آلوده.
- در موارد نادر، ویروس کرونا ممکن است از طریق تماس با مدفوعِ آلوده منتقل شود.
گفته می‌شود که توانایی‌های تغییر جهش این ویروس علت به شدت مسری بودن آن هستند.
برای پیشگیری از انتقال ویروس، هنگام تجربۀ علائم در خانه بمانید و استراحت کنید و همچنین از تماس نزدیک با سایر افراد بپرهیزید. پوشاندن دهان و بینی با دستمال یا پارچه هنگام سرفه یا عطسه کردن نیز می‌تواند به پیشگیری از پخش کروناویروس کمک کند. حتماً دستمال‌های استفاده‌شده را دور بریزید و بهداشت را در محیط خانه رعایت کنید.
سارس
سارس (SARS) نوعی بیماری مسری است که از ویروس کرونا SARS-CoV نشئت می‌گیرد. این بیماری معمولاً به بروز نوع خطرناکی از ذات‌الریه منجر می‌شود.
این ویروس برای اولین بار در سال 2002 در استان گوانگدونگ در جنوب چین شناسایی شد و در نهایت گسترش یافت و به هنگ کنگ رسید. سپس با سرعت بالایی در سراسر دنیا پخش شد و مردم 37 کشور را آلوده کرد.
SARS-CoV نوعی ویروس خاص است و می‌تواند هم دستگاه تنفسی فوقانی و هم دستگاه تنفسی تحتانی را آلوده کرده و همچنین باعث ورم معده و روده بشود.
علائم سارس در طول یک هفته پدیدار و با تب شروع می‌شوند. در مراحل اولیه بیماری، فرد علائم شبیه به آنفلوانزا را تجربه می‌کند:
- سرفه خشک
- لرز
- اسهال
- تنگی نفس
- درد
امکان ابتلا به ذات‌الریه که نوعی عفونت ریوی شدید می‌باشد نیز وجود دارد. سارس در مراحل پیشرفته می‌تواند باعث نارسایی ریه‌ها، قلب یا کبد شود.
در دوران شیوع و اپیدمی این بیماری، 8098 مورد تایید شدۀ ابتلا به سارس گزارش گردید که 774 مورد به مرگ بیمار انجامید. نرخ مرگ‌ومیر ناشی از سارس در این مورد 9.6 درصد بوده است. احتمال بروز عوارض جانبی سارس در سالمندان بیشتر می‌باشد. در دورۀ شیوع این بیماری، نیمی از سالمندان مبتلا به سارس که بالای 65 سال سن داشتند جان خود را از دست دادند. این بیماری در نهایت در جولای 2003 تحت کنترل درآمد.
نشانگان تنفسی خاورمیانه (MERS)
نشانگان تنفسی خاورمیانه از ویروس کرونا MERS-CoV نشئت می‌گیرد که برای اولین بار در سال 2012 شناسایی شد. این بیماری تنفسی شدید برای اولین بار در عربستان سعودی مشاهده شد و از آن زمان تا به امروز به کشورهای دیگر منتقل شده است. این ویروس به ایالات متحده نیز رسیده و بزرگ‌ترین شیوع آن خارج از شبه‌جزیره عرب، در سال 2015 در کره جنوبی رخ داد.
علائم این بیماری عبارت‌اند از تب، تنگی نفس و سرفه. MERS از طریق تماس نزدیک با افرادی که به آن مبتلا هستند انتقال می‌یابد. بااین‌حال، تمام موارد نشانگان تنفسی خاورمیانه نشان می‌دهند که این بیماری پس از سفر به شبه‌جزیره عرب رخ داده است. 30 تا 40 درصد از مبتلایان به MERS جان خود را از دست می‌دهند.