حجامت چیست | فواید، انواع و کاربردها
حجامت یا بادکش نوعی روش درمانی جایگزین است که تاریخچۀ آن به کشور چین بازمی‌گردد. در این روش فنجان‌هایی بر روی پوست قرار داده می‌شوند تا عمل مکیدن انجام شود. عمل مکیدن از طریق جریان خون و همچنین جریان qi، باعث تسهیل التیام می‌شود. Qi یک کلمۀ چینی است که معنای آن «نیروی زندگی» میباشد.
حجامت جریان خون به نواحی فنجان‌گذاری شده را افزایش می‌دهد. این می‌تواند تنش عضلانی را تسکین دهد و جریان خون در کل بدن و ترمیم سلولی را بهبود ببخشد. حجمات همچنین می‌تواند به تشکیل بافت‌های پیوندی جدید و ساخت رگ‌های خونی جدید در بافت کمک کند. مردم برای تسکین بسیاری از بیماری‌ها و عارضه‌ها از حجامت استفاده می‌کنند.
انواع مختلف حجامت
حجـامت در ابتدا با استفاده از شاخ حیوانات انجام می‌گرفت. با گذشت زمان فنجان‌ها با چوب بامبو و سپس سرامیک ساخته شدند. عمل مکیدن در ابتدا از طریق حرارت ایجاد می‌شد و فنجان‌ها با آتش داغ شده و سپس بر روی پوست قرار داده می‌شدند. با خنک شدن فنجان‌ها، پوست به داخل فنجان کشیده می‌شد.
در حجـامت امروزی معمولا از فنجان‌های شیشه‌ای گرد که شبیه توپ بوده و یک سمت‌شان باز است استفاده می‌شود. امروزه حجامت به دو دسته‌بندی اصلی تقسیم می‌گردد:
- حجامت خشک که تنها یک روش برای مکش است
- حجامت تر که می‌تواند هم عمل مکیدن و هم خونریزی درمانی کنترل‌شده را شامل شود
پزشک، متخصص طب سنتی و ترجیحات شما مشخص می‌کنند که شما به کدام نوع از حجامـت نیاز دارید.
حجامت چگونه انجام می‌شود؟
در حین انجام حجامت، یک فنجان بر روی پوست گذاشته می‌شود و سپس حرارت داده شده و پوست را بادکش می‌کند. فنجان معمولا با آتش و استفاده از الکل، گیاهان دارویی یا کاغذ که مستقیما درون فنجان قرار دارند داغ می‌شود. سپس آتش خاموش شده و فنجان داغ شده از سمت باز مستقیما بر روی پوست قرار داده می‌شود. برخی متخصصین حجـامتِ امروزی از پمپ‌های پلاستیکی برای ایجاد مکش استفاده می‌کنند.
وقتی فنجان داغ بر روی پوست شما قرار می‌گیرد، هوای داخل فنجان خنک شده و خلأ به وجود می‌آورد که پوست و عضله را به سمت داخل فنجان می‌کشاند. در اثر این فرآیند ممکن است پوست‌تان قرمز شود، زیرا رگ‌های خونی به تغییر فشار هوا واکنش نشان می‌دهند.
در حجامت خشک، فنجان برای مدت زمان مشخصی بر روی پوست قرار می‌گیرد که معمولا 5 تا 10 دقیقه است. در حجامت تر، فنجان‌ها معمولا تنها چند دقیقه بر روی پوست قرار می‌گیرند و سپس حجامت‌گر فنجان‌ها را برداشته و برش کوچکی بر روی پوست می‌زند تا خون خارج گردد.
بعد از برداشتن فنجان‌ها، حجامت‌گر ممکن است نواحی فنجان‌گذاری شده را با پماد و بانداژ بپوشاند. اینکار از عفونت پیشگیری می‌کند. هرگونه کبودی یا سایر نشانه‌ها معمولا تا 10 روز بعد از انجام حجامت برطرف می‌شوند.
گاهی اوقات حجـامت به همراه طب سوزنی انجام می‌گیرد. برای گرفتن بهترین نتیجه شاید مطلوب باشد که 2 تا 3 ساعت قبل از جلسۀ حجامت روزه بگیرید یا تنها وعده‌های غذایی سبک میل کنید.
حجامت چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
حجامـت برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش درمانی ممکن است به‌طور ویژه برای تسکین بیماری‌هایی که با دردهای عضلانی همراه هستند موثر باشد. از آنجایی که می‌توان فنجان‌ها را بر روی نقاط فشاری اصلی قرار دارد، انجام حجـامت احتمالا برای درمان مشکلات گوارشی، مشکلات پوستی و سایر بیماری‌هایی که با پزشکی فشاری درمان می‌شوند موثر میباشد.
مجلۀ PLoS One در سال 2010 تحلیلی از حجامـت را منتشر کرد که نشان می‌دهد قدرت درمانی این روش ممکن است از اثر دارونما بیشتر باشد. محققین این مجله دریافته‌اند که حجامت ممکن است به بهبود بیماری‌های زیر کمک کند:
- زونا
- فلج صورت
- سرفه و تنگی نفس
- آکنه
- فتق دیسک بین‌مهره‌ای پایین کمری
- اسپوندیلوز گردنی
اغلب 135 مطالعه‌ای که توسط این مجله بررسی شدند دارای سطح بالایی از تعصب و سوگیری بودند. بنابراین، برای ارزیابی دقیق اثرات حـجامت بر روی درمان بیماری‌ها، به مطالعات بیشتری نیاز است.
عوارض جانبی حجامت
حجامت به خودی خود عوارضی ندارد. تجربۀ عوارض جانبی معمولا در حین انجام حجامت یا سریعا بعد از آن اتفاق می‌افتد.
ممکن است سبکی سر یا گیجی را در حین انجام حجامت تجربه کنید. همچنین احتمال تجربۀ تعریق یا حالت تهوع وجود دارد.
بعد از پایان حجامت، پوست اطرافِ لبۀ فنجان ممکن است اذیت شده و در یک شکل دایره‌ای کبود شود. همچنین ممکن است در نواحی برش‌خورده درد را احساس کنید و یا سبکی سر یا گیجی را سریعا بعد از پایان حجامت تجربه کنید.
انجام حجامت همیشه با خطر عفونت همراه است. این خطر کوچک بوده و معمولا در صورت دنبال کردن روش‌های صحیح توسط حجامت‌گر برای تمیز کردن پوست و کنترل کردن عفونت قبل و بعد از جلسۀ حجامت، می‌توان از آن پیشگیری کرد.
سایر خطرات عبارتند از:
- زخم شدن پوست
- کبودی (هماتوم)
حجامت‌گر شما باید پیش‌بند، دستکش‌های یکبار مصرف، عینک مخصوص و سایر لوازم محافظت‌کننده از چشم را پوشیده باشد. او همچنین باید از تجهیرات تمیز استفاده کرده و حتما واکسیناسیون شده باشد تا از انتقال برخی بیماری‌های نظیر هپاتیت و HIV جلوگیری شود.
همیشه دربارۀ حجامت‌گر خود تحقیقات کامل انجام دهید تا از ایمنی و سلامت خود محافظت کنید.
به یاد داشته باشید…
اغلب متخصصین درمانی برای روش‌های درمانی جایگزین و مکمل (CAM) تمرین و آموزش ندیده‌اند. ممکن است پزشک شما برای پاسخ دادن به سوالاتی دربارۀ روش‌های درمانی جایگزین نظیر حجامت احساس راحتی نکرده و محتاطانه عمل کند.
برخی از متخصصین CAM ممکن است خیلی دربارۀ روش‌های درمانی خودشان اشتیاق نشان دهند و حتی به شما توصیه کنند که روش‌های درمانی مرسوم تجویز شده توسط پزشک را نادیده بگیرید. اگر می‌خواهید حـجامت را به‌عنوان بخشی از برنامۀ درمانی خود امتحان کنید، حتما باید برای تصمیم‌گیری در این مورد با پزشک خود مشورت کنید. به ملاقات‌های منظم با پزشک خود ادامه دهید تا بتوانید از فواید هر دو طب – طب مدرن و طب سنتی – بهره‌مند شوید.
حجامت به تمام افراد توصیه نمی‌شود. افراد زیر نباید به سراغ حجامـت بروند:
- کودکان
- افراد سالمند
- زنان باردار
- زنانی که در دورۀ قاعدگی هستند
علاوه بر این افراد، کسانی که اختلالات اندام درونی دارند نیز ممکن است نتوانند از فواید حجامت بهره ببرند.