اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی یا HPD (Histrionic personality disorder) بخشی از گروه بزرگتری از اختلالات شخصیتی است که به آنها اختلالات شخصیتی خوشه B می‌گویند. اختلالاتی که در این دسته‌بندی قرار دارند عموما به‌عنوان اختلالات دراماتیک (نمایشی)، عاطفی یا نابهنجار طبقه‌بندی می‌شوند.
افرادی که به اختلال شخصیت نمایشی دچار هستند، تصویر ذهنی تحریف‌شده‌ای از خودشان دارند. این افراد معمولا عزت نفس خود را براساس تایید دیگران شکل می‌دهند. این باعث می‌شود تا یک نیاز برای مورد توجه قرار گرفتن در چنین افرادی به وجود آید. بدلیل همین نیاز، افراد مبتلا به HPD ممکن است به انجام رفتارهای مسخره، نامتناسب و نمایشی متوسل شوند.
تشخیص HPD در زنان بیشتر از مردان است. این تشخیص بیشتر ممکن است به این دلیل باشد که مردان نسبت به زنان علائم خود را کمتر گزارش می‌دهند.
تشخیص نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی یک اختلال روانی مخرب نیست. اغلب کسانی که به HPD دچارند، عملکرد موفقی در جامعه و شغل خود دارند. در واقع، افرادی که اختلال شخصیت نمایشی دارند معمولا از مهارت‌های مردمی بسیار خوبی برخوردار هستند. متاسفانه این افراد معمولا از مهارت‌های خود برای بازی دادن و شیره مالیدن بر سر دیگران استفاده می‌کنند.
براساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (نسخۀ پنجم) یا DSM-5 افرادی که به HPD دچارند، حداقل پنج مورد (یا بیشتر) از علائم زیر را دارند:
- در موقعیت‌هایی که در مرکز توجه نباشند احساس ناراحتی دارند
- تعاملاتی با دیگران دارند که به‌عنوان رفتارهای نامناسب و فریبندۀ جنسی یا تحریک‌کننده تشریح می‌شوند
- تغییر سریع احساسات و بیان سطحی احساسات
- استفادۀ مداوم از ویژگی‌های جسمانی برای جلب توجه دیگران
- سبک سخن‌وری که به‌شدت برداشت‌گرایانه بوده و جزییات ندارد
- بخودبندی، بیهوده‌گویی و بیان احساسات به‌طور اغراق آمیز
- الهام‌پذیر هستند (یعنی به سادگی تحت تاثیر دیگران یا موقعیت‌ها قرار می‌گیرند)
- روابط را صمیمی‌تر از آنچه هستند در نظر می‌گیرند
اگر به اختلال شخصیت نمایشی دچار هستید، ممکن است به سادگی از روتین‌ها خسته یا درمانده شوید، تصمیم‌های سریع و تکانشی بگیرید، یا برای دریافت توجه، تهدید به خودکشی کنید.
علت اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
علت دقیق این اختلال مشخص نیست. دانشمندان باور دارند که این اختلال نتیجۀ عوامل محیطی و ژنتیکی می‌باشد.
برخی از خانواده‌ها سابقۀ HPD دارند، که به نظریۀ ژنتیکی بودن این اختلال اعتبار می‌دهد. از طرف دیگر، رفتار فرزندان والدین مبتلا به HPD ممکن است تنها ناشی از یادگیری این رفتار از والدین باشد. همچنین بروز HPD ممکن است ناشی از فقدان انضباط یا تقویتِ مثبت رفتارهای نمایشی در دوران کودکی باشد. یک کودک ممکن است رفتارهای HPD را به‌عنوان روشی برای جلب توجه والدین فرابگیرد.
فارغ از علل اختلال، HPD معمولا در اوایل بزرگسالی خود را نشان می‌دهد.
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی
آزمایش مشخصی برای تشخیص HPD وجود ندارد. اگر علائم‌تان مشکلساز هستند و تحت مراقبت پزشکی هستید، پزشکتان احتمالا کار تشخیص را با بررسی کامل سابقۀ پزشکی شما آغاز خواهد کرد. پزشک شما همچنین ممکن است یک معاینۀ جسمانی انجام دهد تا احتمال وجود مشکلات جسمانی که می‌توانند علت بروز علائم باشند را بررسی کند.
اگر پزشک شما علت جسمانی برای علائم‌تان پیدا نکند، ممکن است شما را به یک روان‌پزشک ارجاع دهد. روان‌پزشکان به‌طور ویژه برای تشخیص و درمان اختلالات روانی آموزش داده شده‌اند. یک روان‌پزشک می‌تواند با استفاده از سوالات تخصصی نگاهی دقیق به سابقۀ رفتاری شما داشته باشد. ارزیابی دقیق رفتارهای شما به پزشک کمک خواهد کرد تا علت اصلی علائم را تشخیص دهد.
با این حال، اغلب مردمی که به این اختلال دچارند، تصور می‌کنند که نیازی به درمان یا دریافت کمک ندارند و این باعث می‌شود تا تشخیص این اختلال به امری دشوار تبدیل گردد. تشخیص HPD در بسیاری از افراد بعد از رفتن به تراپی برای افسردگی یا اضطراب و بعد از تجربۀ یک شکست در رابطه عاطفی یا سایر مشکلات شخصی انجام می‌شود.
درمان اختلال شخصیت نمایشی
روند درمانی برای این اختلال می‌تواند دشوار باشد. همانند بسیاری از افرادی که HPD دارند، شما هم ممکن است فکر کنید که نیازی به درمان ندارید، یا از روند برنامۀ درمانی راضی نباشید. با این حال، تراپی – و گاهی اوقات مصرف دارو – می‌تواند به مقابله با HPD کمک کند.
تراپی
روان‌درمانی رایج‌ترین و موثرترین روش درمانی برای HPD است. این نوع تراپی صحبت کردن با یک روان‌شناس (تراپیست) دربارۀ احساسات و تجربیات‌تان را شامل می‌شود. چنین مکالماتی با روان‌شناس می‌توانند به شما و روان‌شناس کمک کنند تا رفتارها و اعمال خود را علت‌یابی کنید. روان‌شناس ممکن است بتواند به شما کمک کند تا به جای سعی مداوم برای جلب توجه دیگران، چگونگی ارتباط برقرار کردن با سایر مردم از طریق یک رفتار مثبت را یاد بگیرید.
دارو
اگر افسردگی یا اضطراب را به‌عنوان بخشی از HPD تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک برای شما داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب تجویز کند.
دورنمای اختلال شخصیت نمایشی
بسیاری از کسانی که HPD دارند زندگی‌های عادی و نرمالی داشته و می‌توانند عضوی از جامعه بوده و شغل خوبی داشته باشند. بسیاری از این افراد عملکرد خیلی خوبی در محیط‌ها و شرایط عادی دارند و تنها در روابط صمیمی دچار مشکل می‌شوند. با توجه به مورد خاص شما، HPD ممکن است توانایی‌تان برای حفظ شغل، حفظ رابطه عاطفی، یا حفظ تمرکز برای اهداف زندگی را با مشکل مواجه کند. این اختلال همچنین ممکن است باعث شود تا همواره به‌دنبال ماجراجویی باشید و خودتان را در موقعیت‌های خطرناک قرار دهید.
همچنین در صورت داشتن HPD، بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی هستید. این اختلال می‌تواند چگونگی مدیریت کردن شکست‌ها در زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. HPD همچنین می‌تواند باعث شود تا هنگام نرسیدن به هدف مورد نظرتان، احساس درماندگی داشته باشید. در صورت داشتن علائم اختلال شخصیت نمایشی، حتما با پزشک خود در این‌باره صحبت کنید، به‌ویژه اگر این علائم در زندگی روزمره‌تان تداخل ایجاد کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند تا یک زندگی شاد و رضایت‌بخش داشته باشید.