ورم طحال چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ورم طحال یا اسپلنومگالی بیماری‌ای است که ویژگی اصلی آن بزرگ شدن طحال می‌باشد. این بیماری با نام بزرگ‌طحالی نیز شناخته می‌شود. طحال بخشی از دستگاه لنفاوی است و از طریق ذخیرۀ گلبول‌های سفید خون و کمک به ساخت پادتن‌ها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. این اندام در سمت چپ بدن و زیر قفسه سینه واقع شده است. از عملکردهای طحال در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصفیۀ باکتری‌های دارای پوشش پادتن
• پردازش دوبارۀ گلبول‌های قرمز خون قدیمی
• بازیابی آهن موجود در هموگلوبین

طحال در فرآیند مبارزۀ بدن با عفونت نقش بسیار مهمی دارد، چراکه منبع تولید دو نوع از گلبول‌های سفید به نام گلبول‌های B و گلبول‌های T است. گلبول‌های سفید خون از بدن در برابر باکتری‌ها و عفونت‌ها محافظت می‌کنند.

طحال معمولاً به‌اندازۀ مشت دست بوده، اما در صورت ورم کردن اندازۀ آن بسیار بزرگ‌تر می‌شود.

علائم ورم طحال

ورم طحال در برخی از مردم هیچ علائمی ندارد و تنها از طریق معاینۀ جسمانی قابل تشخیص است. اگر جثۀ بسیار کوچکی دارید، ممکن است بتوانید از طریق لمس پوستتان بزرگ شدن طحال را تشخیص دهید.

یکی از علائم شایع ورم طحال حس درد یا ناراحتی در قسمت چپ بالایی شکم است (جایی که طحال قرار دارد).

همچنین ممکن است حس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا را تجربه کنید. این نشانه معمولاً زمانی رخ می‌دهد که طحال به‌اندازه‌ای بزرگ شده باشد که به معده فشار وارد کند.

اگر طحال به سایر اندام‌ها فشار وارد کند، می‌تواند جریان خون به طحال را تحت تاثیر قرار دهد. چنین مشکلی می‌تواند در عملکرد طحال برای تصفیۀ مطلوبِ خون اختلال ایجاد کند.

اگر طحالتان بیش‌ازحد بزرگ شده باشد، می‌تواند تعداد زیادی از گلبول‌های قرمز خون را از بین ببرد. کمبود گلبول‌های قرمز خون می‌تواند به بروز کم‌خونی منجر شود.

اگر طحال به دلیل بزرگ شدن به‌اندازۀ کافی گلبول‌های سفید خون تولید نکند، ممکن است احتمال بروز عفونت در فرد افزایش یابد.

علت ورم طحال چیست؟

برخی از بیماری‌ها و شرایط پزشکی می‌توانند باعث ورم طحال شوند. عفونت‌ها، ازجمله مونونوکلئوز، از شایع‌ترین دلایل بزرگ‌طحالی محسوب می‌شوند. مشکلات کبدی نظیر سیروز و فیبروز سیستیک نیز می‌توانند از علل ورم طحال باشند.

یکی دیگر از دلایل احتمالی بزرگ‌طحالی آرتریت ایدیوپاتیک جوانان است. این عارضه می‌تواند دستگاه لنفاوی را ملتهب کند. ازآنجایی‌که طحال بخشی از دستگاه لنفاوی است، این التهاب می‌تواند به بزرگ شدن طحال بینجامد.

سایر دلایل احتمالی ورم طحال:

• مالاریا
• بیماری هاجکین
• سرطان خون
• نارسایی قلبی
• سیروز
• تومورهای طحال یا تومورهای سایر اندام‌ها که پخش شده و به طحال رسیده‌اند
• عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی
• بیماری‌های التهابی نظیر لوپوس یا رماتیسم مفاصل
• کم‌خونی داسی‌شکل

زمان مراجعه به پزشک

اگر به علائم ورم طحال دچار هستید، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید. اگر درد شدیدی را در قسمت چپِ بالایی شکم تجربه می‌کنید، یا اگر دردتان هنگام تنفس بدتر می‌شود، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

درمان ورم طحال

برای درمان ورم طحال پزشک باید ابتدا علت آن را شناسایی کند. اگر علت ورم طحال عفونت باشد، پزشک ممکن است با توجه به ارگانیسم مسبب عفونت، برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

اگر عفونت از نوع باکتریایی باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند موثر واقع شود. اگر عفونت ناشی از ویروس است (مانند مونونوکلئوز)، مصرف آنتی‌بیوتیک فایده‌ای ندارد.

در موارد جدی، پزشک ممکن است خارج کردن طحال از طریق عمل جراحی را پیشنهاد دهد که در پزشکی با نام طحال‌برداری شناخته می‌شود.

داشتن یک زندگی نرمال و سالم بعد از خارج کردن طحال ممکن است. البته امکان دارد که احتمال ابتلا به عفونت در افرادی که طحال ندارند افزایش یابد، اما با دریافت واکسن‌های مناسب این افراد می‌توانند خطر ابتلا به عفونت را به حداقل برسانند.

نکات مهم

اگر به ورم طحال دچار هستید، باید با راه‌های پیشگیری از آسیب دیدن طحال آشنا شوید. وقتی طحال بزرگ می‌شود، خطر پارگی آن افزایش می‌یابد. طحال پاره شده می‌تواند به خونریزی داخلی شدید منجر شود و مرگبار باشد.

از انجام ورزش‌های برخوردی نظیر فوتبال یا هاکی خودداری کنید و مطمئن شوید که وقتی در داخل خودرو هستید کمربندتان را بسته‌اید. در صورت تصادف با خودرو، کمربند ایمنی به حفظ سلامت اندام‌های بدن ازجمله طحال کمک می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهد.

اگر علت ورم طحال به‌طور کامل درمان شود فرد می‌تواند زندگی نرمال و سالمی داشته باشد.

حفظ سلامت طحال

حفظ سلامت طحال کار آسانی نیست. بسیاری از علل ورم طحال مانند سرطان یا اختلالات گلبول‌های خون ممکن است غیرقابل‌پیشگیری باشند. بااین‌وجود، برخی از دلایل قابل‌پیشگیری‌اند؛ ازجمله جلوگیری از عفونت‌ها یا صدمات. برای حفظ سلامت طحال و جلوگیری از ورم طحال به نکات زیر توجه داشته باشید:

• لوازم شخصی نظیر ظروف نقره، مسواک یا نوشیدنی‌تان را با افراد دیگر به اشتراک نذارید، مخصوصاً اگر می‌دانید که این افراد سابقۀ ابتلا به عفونت را دارند
• اگر فوتبال یا سایر ورزش‌های برخوردی انجام می‌دهید، لباس مناسب و ایمن بپوشید تا طحال و سایر اندام‌های بدن حفاظت شوند
• برای جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی، هنگام برقراری رابطه با شریک جنسی جدید از کاندوم استفاده کنید
• اگر الکل مصرف می‌کنید، میزان مصرف را متعادل نگه دارید تا از کبدتان حفاظت کرده و از سیروز جلوگیری کنید (مصرف متعادل الکل به این معناست که روزانه بیشتر از یک نوشیدنی میل نکنید)
• در داخل خودرو کمربند ایمنی را ببندید

پاکسازی طحال با داروهای گیاهی

برای حل مشکل انسداد در مجاری طحال و یا حتی بزرگ شدن این عضو حیاتی بدن می توانید از شربت مارچوبه استفاده نمایید. برای ساخت شربت مارچوبه، سرهای گیاه را خوب بکوبید، شیره گیاه را بکشید و صاف نمایید. عسل به آن اضافه کنید و خوب با هم مخلوط کنید. شربت شما آماده استفاده می باشد. در جای خشک و خنک نگهداری کنید و روز صبح میل نمایید.

پایه طب سنتی بر مزاج افراد بنا شده است. برای درمان بزرگ شدن ورم طحال نیز در گرم مزاجان مصرف عرق کاسنی بسیار مفید است.

بیست گرم کشمش، پنج گرم گیاه پرسیاوشان، ده گرم ریشه شیرین بیان، ده گرم گل گاوزبان و پنج گرم شاه تره را با هم جوشانده و به مدت چهار روز (صبح و عصر) میل نمایید.

مصرف خرفه برای درمان بیماری‌های کبد و طحال بسیار مفید است. برگ و ساقه خرفه را روزانه مصرف نمایید.

رژیم کبیر و صغیر انگور برای درمان ورم طحال مناسب است که البته باید زیر نظر پزشک طب سنتی انجام گیرد.

برای کاهش تب بیمار، کدوی کوچکی را پخته و سپس در سکنجبین حل کرده و شخص مورد نظر بدهید.