سرطان سارکوم؛ علل، عوامل خطر و علائم
سارکوم یا چنگار گوشتی (Sarcoma) نوعی سرطان نادر است. سارکوم‌ها با کارسینوم‌های شایع (غده‌های سرطانی لایۀ برونی پوست بدن) متفاوت هستند، زیرا در قسمت متفاوتی از بافت بروز میکنند. سرطان سارکوم در بافت پیوندی رشد دارد، که سلول‌های این بافت به سایر بافت‌ها در بدن متصل شده یا از آنها پشتیبانی میکنند. بروز این تومورها بیشتر در استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها، غضروف، اعصاب، چربی و رگ‌های خونی بازوها و پاها رایج است، اما امکان پدیدار شدن آنها در سایر قسمت‌های بدن نیز وجود دارد.
اگرچه بیش از 50 نوع سرطان سارکوم وجود دارد، اما این سرطان به طور کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌گردد: سارکوم بافت نرم و سارکوم استخوان یا استئوسارکوما. در سال 2017، حدود 12 هزار مورد سارکوم بافت نرم و هزار مورد سارکوم استخوانی در آمریکا تشخیص داده شده‌اند.
سرطان سارکوم قابل درمان است و معمولا روش درمانی از طریق عمل جراحی و خارج کردن تومور از بدن صورت می‌گیرد.
عوامل خطر سارکوم
ما هنوز نمی‌دانیم که علت بروز سارکوم چیست، اما می‌دانیم که برخی از عوامل در افزایش خطر آن نقش دارند:
- سابقۀ ابتلا به سارکوم در اعضای خانواده
- ابتلا به یک اختلال استخوان با نام بیماری پاژه
- ابتلا به یک اختلال ژنتیک مانند نوروفیبروماتوز، سندرم گاردنر، تومور شبکیه و سندرم لی فرامنی
- قرار گرفتن در معرض پرتو، به‌طور مثال در حین روند درمان یک سرطان در گذشته
علائم سرطان سارکوم
شناسایی سارکوم بافت نرم کار دشواری است، زیرا این نوع تومور می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن رشد کند. در اغلب موارد، اولین نشانه یک برآمدگی دردناک است. با بزرگ‌تر شدن برآمدگی، ممکن است به اعصاب یا عضلات فشار آورده و باعث بروز ناراحتی یا دشواری در تنفس گردد (یا هر دو). هیچ نوع آزمایشی وجود ندارد که بتواند قبل از بروز علائم، تومورها را شناسایی کند.
سارکوم استخوانی می‌تواند علائم اولیۀ قابل مشاهده‌ای داشته باشد:
- درد گاه به گاه در استخوان تحت تاثیر قرار گرفته، که ممکن است هنگام شب بدتر شود
- ورم کردن که معمولا چند هفته بعد از شروع درد اتفاق می‌افتد
- بروز یک برآمدگی، در صورتی که سارکوم در پا رشد کند
بروز سارکوم استخوانی یا استئوسارکوما در کودکان و جوانان شایع‌تر از بزرگسالان است. از آنجایی که کودکان و نوجوانان سالم و فعال معمولا درد و ورم را در بازوها و پاهای خود احساس میکنند، ممکن است سارکوم استخوانی با دردِ رشد یا صدمۀ ورزشی اشتباه گرفته شود. اگر درد فرزندتان بهبود پیدا نمی‌کند، هنگام شب بدتر می‌شود و در یکی از بازوها یا پاهای او رخ می‌دهد، حتما با پزشک در این مورد صحبت کنید.
بزرگسالانی که با این نوع درد مواجه هستند نیز باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.
تشخیص سارکوم
اگر پزشک‌تان گمان کند که به سرطان سارکوم مبتلا هستید، احتمالا به انجام آزمایشات کامل نیاز خواهید داشت. این آزمایشات عبارتند از:
- نمونه‌برداری از سلول‌های تومور از طریق بیوپسی (بافت‌برداری)
- آزمایشات تصویربرداری نظیر سی‌تی اسکن (CT scan)، فراصورت یا ام‌آر‌آی (MRI) که به بررسی وضعیت داخل بدن کمک میکنند
- اسکن استخوان برای بررسی وجود سارکوم استخوانی
درمان سارکوم
چگونگی درمان سارکوم به نوع، محل بروز، میزان پیشرفت و میزان پخش شدن آن به نواحی دیگر بدن (فراپخش شدن) بستگی دارد.
عمل جراحی تومور را از بدن خارج می‌کند. در اغلب مواردِ سارکوم استخوانی، پزشک می‌تواند فقط سلول‌های سرطانی را خارج کرده و نیازی به قطع کردن بازو یا پا نیست.
پرتودرمانی می‌تواند تومور را قبل از انجام جراحی کوچک کرده یا سلول‌های سرطانی باقیمانده بعد از جراحی را نابود کند. اگر جراحی گزینۀ درمانی نباشد، پرتودرمانی می‌تواند به گزینۀ اصلی درمان سارکوم تبدیل گردد.
درمان‌های هدفمند از روش‌های درمانی جدید هستند که از داروها یا آنتی‌بادی‌های ساخته شده بدست انسان برای مسدود کردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده کرده و در عین حال به سلول‌های معمولی و سالم آسیبی نمی‌رسانند.
نجان یافتن از سارکوم
اغلب افرادی که سارکوم بافت نرم در آنها تشخیص داده می‌شود، در صورتی که تومور خفیف باشد، تنها از طریق انجام عمل جراحی درمان می‌شوند. این بدین معناست که احتمال پخش شدن سرطان به سایر قسمت‌های بدن بسیار کم می‌باشد. درمان موفقیت‌آمیز سارکوم‌های مهاجم‌تر دشوار است.
در صورتی که سرطان به قسمت‌های دورِ بدن پخش نشده باشد، میزان نجات یافتگی برای سارکوم استخوانی بین 56 تا 90 درصد است. اگر بتوان تمام سرطان را از طریق جراحی خارج کرد، احتمال درمان شدن بیمار بیشتر خواهد بود.
سوالات متداول دربارۀ سرطان سارکوم
- آیا سارکوم کشنده است؟
سرطان سارکوم اگر به نواحی دورِ بدن پخش شده باشد، به آن سارکوم مرحله 5 می‌گویند. سارکوم مرحله 5 به ندرت قابل درمان است. اما در صورتی که تومور و تمام نواحی دارای سرطان (متاستاز) از طریق جراحی خارج شوند، امکان درمان بیمار وجود دارد.
- تا چند سال می‌توان با سرطان سارکوم زندگی کرد؟
در انگلستان و ویلز، از هر 100 بیمار مبتلا به سارکوم بافت نرم، تقریبا 60 نفر بعد از تشخیص سرطان تا 5 سال یا بیشتر زندگی میکنند.
- تفاوت سرطان و سارکوم چیست؟
اصلی‌ترین تفاوت بین کارسینوم و سارکوم به بافت مربوط می‌شود. سارکوم در داخل سلول‌های بافت پیوندی رشد می‌کند که چربی، رگ‌های خونی، اعصاب، استخوان‌ها، عضلات، بافت‌های عمیق پوستی و غضروف را شامل می‌شوند. کارسینو‌م‌ها رایج‌ترین نوع سرطان هستند.
- آیا سارکوم همیشه سرطانی است؟
تومورهای سرطانیِ (بدخیم) بافت‌های پیوندی «سارکوم» نام دارند. واژۀ سارکوم ریشه در کلمه‌ای یونانی دارد که به‌معنای رشد گوشتی است.
- آیا سارکوم سریع رشد می‌کند؟
برخی از لیپوسارکوم‌ها با سرعت بسیار کمی رشد میکنند، در حالی که برخی سرعت رشد بسیار بالایی دارند.
- آیا سارکوم درد دارد؟
برآمدگی ممکن است با درد همراه باشد. وقتی سارکوم در قسمت عقبی شکم رشد کند، علائم آن معمولا ناشی از مشکلاتی هستند که تومور به وجود می‌آورد. گاهی اوقات تومورها باعث بروز درد می‌شوند. حدودا از هر 10 مورد سارکوم، 4 مورد در ناحیۀ شکم رخ می‌دهند.