آزمایش تیروئید چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش تیروئید یا آزمایش عملکرد تیروئید به مجموعه آزمایش‌هایی گفته می‌شود که عملکرد غدۀ تیروئید را بررسی می‌کنند. این آزمایش‌های عبارت‌اند از T3، T3RU، T4 و TSH.
تیروئید غدۀ کوچکی می‌باشد که در قسمت پایینی و جلوی گردن قرار گرفته است. این غده مسئولیت کمک به تنظیم بسیاری از فرآیند‌های بدن را بر عهده دارد، ازجمله سوخت‌وساز، تولید انرژی و خلق‌وخو.
تیروئید دو هورمون مهم را تولید می‌کند: ترییدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4). اگر غدۀ تیروئیدتان به‌اندازۀ کافی این هورمون‌ها را تولید نمی‌کند، ممکن است علائمی نظیر افزایش وزن، کمبود انرژی و افسردگی را تجربه کنید. به چنین شرایطی کم‌کاری تیروئید می‌گویند.
اگر غدۀ تیروئیدتان بیش‌ازحد هورمون تولید می‌کند، ممکن است علائمی نظیر کاهش وزن، اضطراب زیاد، لرزش بدن و حس شعف را تجربه کنید. به جنین شرایطی پرکاری تیروئید می‌گویند.
معمولاً اگر پزشک نگران سطح هورمون‌های تیروئیدِ بیمار باشد، انجام آزمایش‌های گسترده نظیر آزمایش T4 یا TSH را توصیه می‌کند. اگر نتایج این آزمایش‌ها عادی نباشند، پزشک برای تشخیص علت مشکل، انجام آزمایش‌های بیشتر را توصیه خواهد کرد.
گرفتن خون برای آزمایش تیروئید
دربارۀ داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید و در صورت باردار بودن این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. علاوه بر بارداری، برخی از داروها ممکن است نتایج آزمایش تیروئید را تحت تأثیر قرار دهند.
خون‌گیری سیاهرگی فرآیندی است که در آزمایشگاه یا در مطب پزشک انجام می‌شود. وقتی برای انجام این آزمایش در محل مورد نظر حاضر می‌شوید، از شما درخواست خواهد شد که بر روی صندلی‌ای راحت بنشینید یا بر روی تخت دراز بکشید. اگر لباس آستین‌بلند به تن دارید، مسئول آزمایشگاه یا پزشک از شما درخواست می‌کند تا آستین را بالا زده یا دستتان را از آستین خارج کنید.
در مرحلۀ بعد تکنیسین یا پرستار بندی پلاستیکی را دور بازویتان می‌بندد تا خون در رگ جمع شده و ورم کند. بعدازاینکه پرستار رگ مناسب را پیدا کرد، سوزن را به زیر پوست و داخل رگ فرو می‌کند. در این لحظه ممکن است درد و سوزش را حس کنید. سپس پرستار خون را به داخل لوله آزمایش منتقل کرده و آن را برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌کند.
وقتی پرستار تشخیص دهد که به‌اندازۀ کافی خون گرفته است، سوزن را از رگ خارج کرده و محل سوزن را فشار می‌دهد تا خون بند آید. در مرحلۀ آخر پرستار بانداژ یا تکه‌ای پنبه بر روی زخم قرار می‌دهد.
بعد از انجام این آزمایش می‌توانید سریعاً به ادامۀ فعالیت‌های روزانۀ خود بازگردید.
عوارض جانبی و مراقبت در مرحلۀ نقاهت
خون دادن فرآیندی روتین و ساده است. ممکن است تا چند روز بعد از خون دادن کبودی یا درد را در ناحیۀ زخم‌شده تجربه کنید. قرار دادن بستۀ یخ بر روی زخم یا مصرف داروی مسکن می‌تواند به تسکین ناراحتی کمک کند.
اگر درد زیادی دارید یا ناحیۀ ورود سوزن قرمز شده یا ورم کرده است، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانگر عفونت باشند.
تفسیر آزمایش تیروئید
آزمایش‌های T4 و TSH
آزمایش‌های T4 و TSH از رایج‌ترین آزمایش‌های عملکرد تیروئید هستند که معمولاً با یکدیگر انجام می‌شوند.
آزمایش T4 با نام آزمایش تیروکسین نیز شناخته می‌شود. بالا بودن سطح T4 نشان می‌دهد که فرد به پرکاری تیروئید دچار است که علائم آن عبارت‌اند از: اضطراب، کاهش وزن غیرارادی، لرزش بدن و اسهال. بخش عمدۀ T4 در بدن انسان به پروتئین‌ها متصل است. بخش کوچکی از این هورمون به پروتئین متصل نیست و به آن T4 آزاد می‌گویند. T4 آزاد نوعی از این هورمون است که بدن می‌تواند هر لحظه‌ای از آن استفاده کند. گاهی اوقات در آزمایش T4 سطح T4 آزاد نیز بررسی می‌شود.
آزمایش TSH سطح هورمون محرکه تیروئید در خون را اندازه‌گیری می‌کند. طیف عادی TSH بین 0.4 و 4.0 mIU/L می‌باشد. اگر علائم کم‌کاری تیروئید دارید و نتیجۀ آزمایش TSH بالای 2.0 mIU/L است، خطر پیشرفت کم‌کاری تیروئید در شما وجود دارد. پزشک در چنین شرایطی احتمالاً هر دو سال یکبار انجام آزمایش تیروئید را به بیماری توصیه می‌کند. همچنین ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که برنامۀ درمانی با داروهایی نظیر لووتیروکسین را برای تسکین علائم بیمار آغاز کند.
آزمایش‌های T4 و TSH هر دو به‌طور روتین بر روی نوزادان انجام می‌شوند تا کم‌کاری تیروئید در آن‌ها تشخیص داده شود. کم‌کاری تیروئید مادرزادی اگر درمان نشود، می‌تواند به ناتوانی‌های رشدی ختم گردد.
آزمایش T3
آزمایش T3 به بررسی سطح هورمون ترییدوتیرونین می‌پردازد. این آزمایش معمولاً زمانی تجویز می‌شود که نتایج آزمایش‌های T4 و TSH نشانگر پرکاری تیروئید باشند. همچنین آزمایش T3 ممکن است زمانی تجویز شود که نشانه‌هایی از بیش‌فعالی غدۀ تیروئید وجود داشته باشد، اما سطوح T4 و TSH بالا نباشند.
طیف عادی برای هورمون T3 بین 100 تا 200 نانوگرم هورمون در هر دسی‌لیتر (ng/dL) خون است. بالا بودن غیرعادیِ این هورمون معمولاً نشانگر وجود بیماری گریوز می‌باشد. بیماری گریوز نوعی اختلال خودایمنی است که با پرکاری تیروئید ارتباط دارد.
آزمایش T3 resin uptake
این آزمایش که به آن T3RU نیز می‌گویند، نوعی آزمایش خون است که ظرفیت اتصال هورمون گلوبولین متصل‌شونده به تیروکسین (TBG) را اندازه‌گیری می‌کند. اگر سطح T3 بالا باشد، ظرفیت اتصال TBG کاهش می‌یابد.
پایین بودنِ غیرعادی TBG معمولاً نشانگر مشکلی در کلیه‌ها یا بدن است که از دریافت پروتئین کافی جلوگیری می‌کند. بالا بودنِ غیرعادی TBG نشانگر بالا بودن سطوح استروژن در بدن می‌باشد. استروژن بالا ممکن است ناشی از بارداری، مصرف غذاهای سرشار از استروژن، چاقی یا هورمون درمانی جایگزین باشد.
بعد از تفسیر آزمایش
اگر آزمایشتان نشان دهد که تیروئیدتان پرکار یا کم‌کار است، احتمالاً پزشک آزمایش جذب تیروئید یا آزمایش فراصوت را تجویز خواهد کرد. این آزمایش‌ها به بررسی مشکلات ساختاری در غدۀ تیروئید، فعالیت تیروئید و وجود تومورهای احتمالی می‌پردازند. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی وجود سرطان از تیروئید نمونه‌برداری کند.
اگر این آزمایش‌ها نتایج عادی داشته باشند، به‌احتمال‌زیاد پزشک برای تنظیم فعالیت تیروئید داروهایی را تجویز می‌کند. همچنین پزشک انجام آزمایش‌های تیروئید دوره‌ای را برای بررسی اثرگذاری داروها توصیه خواهد کرد.