خواص لسیتین و منابع غذایی آن
لسیتین بیشتر یک واژۀ کلی برای شناسایی ترکیبی از فسفولیپیدها است؛ اشکال گوناگونی از این ترکیبات در منابع حیوانی و گیاهی یافت می‌شوند. این فسفولیپیدها، که به نام علمی فسفاتیدیل کولین نامیده می‌شوند، کاملاً ایمن بوده و معمولاً در غشای سلولی حضور دارند. در بدن انسان، لسیتین به‌طور مستقیم به بهبود عملکرد در مغز مرتبط است و با غلظت بالا در کبد، کلیه‌ها و سیستم قلبی-عروقی بدن یافت می‌شود.
اکثر مردم نمی‌دانند که لسـیتین چیست، زیرا حتی بدون اینکه متوجه شوند، مقدار کافی از آن در رژیم غذایی آن‌ها وجود دارد و برای فعالیت طبیعی سوختوساز بدن بسیار مهم است. هنگامی‌که لسیتین برای اولین بار مشتق شد، شرایط استفاده از فرم‌های خالص لسیتین برای اهداف دارویی و مکملی به وجود آمد.
ادعاهای زیادی در مورد اثرات این ترکیب بر سلامتی ما وجود دارد و درحالی‌که تحقیقات زیادی انجام شده است، همچنان معیارهای دقیقی از آنچه لـسیتین می‌تواند انجام دهد و نمی‌تواند انجام دهد در دست نیست. فعل‌وانفعالات بسیاری بین این ترکیب و کولین وجود دارد، و هر دو در غذاهای خاصی حضور داشته و در بدن اهداف مشابهی را دنبال می‌کنند.
انواع لسیتین
اگرچه لسـیتین به‌طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما مکمل‌های لسیتین برای خرید وجود دارند که معمولاً از تخم‌مرغ، سویا یا تخم آفتابگردان تهیه می‌شوند. لسیتین همچنین از کانولا، تخم پنبه یا چربی‌های حیوانی به دست می‌آید.
سویا یکی از رایج‌ترین محصولات کشاورزی در ایالات متحده است و 94 درصد از آن معمولاً به‌صورت تراریخته (اصلاح‌شده ژنتیکی) تهیه می‌گردد. سویا منبع مقرون‌به‌صرفه‌ای از لسیتین است و برای استخراج لسیتین از روغن سویا از مواد شیمیایی‌ای نظیر استون و هگزان استفاده می‌شود.
بااین‌وجود، محبوبیت لسیتیـنِ به‌دست‌آمده از روغن تخم آفتابگردان رو به افزایش است. افرادی که می‌خواهند از مصرف محصولات کشاورزی تراریخته اجتناب کنند، می‌توانند به سراغ لسیتین تخم آفتابگردان بروند. فرآیند استخراج این ترکیب معمولاً ملایم بوده و از طریق کمپرس سرد انجام می‌شود و نه حل‌کننده‌های شیمیایی.
خواص لسیتین
مصرف لسیتین مزایای بسیاری دارد که عبارت‌اند از:
- کاهش سطح کلسترول
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
- بهبود عملکرد گوارش
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
- بهبود عملکرد شناخت و آگاهی
در ادامه خواص لسیتین را با جزییات بیشتری بررسی می‌کنیم.
عملکرد شناختی
پس از مصرف لسیتیـن و تبدیل شدن آن به ناقل عصبی استیل کولین این ترکیب به یک بخش حیاتی از سلامت شناختی و فرآیندهای ترمیم در مغز تبدیل می‌شود. لسیتین می‌تواند از روند کهولت آگاهی و شناخت را در مغز کاهش داده و از بیماری‌های نقصان عصبی مانند بیماری پارکینسون (فلج مرتعش) یا آلزایمر جلوگیری کند.
سیستم ایمنی
با افزایش سلامتی عروق و سوختوساز، این ترکیب باعث محافظت از بدن در برابر التهابات غیرضروری و همچنین دفاع در برابر عفونت‌ها می‌شود.
سلامت قلب
تأثیرات لسـیتین در بهبود سطح کلسترول و درنتیجۀ آن کاهش میزان پلاک در شریان‌ها و عروق خونی کاملاً روشن است، بنابراین خطر ابتلا به تصلب شریان، حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را کاهش می‌دهد.
جلوه پوست
این فسفولیپیدها به‌طور طبیعی آنتی‌اکسیدان هستند، به این معنی که آن‌ها می‌توانند به جلوگیری از اثرات منفیِ رادیکال‌های آزاد در سراسر بدن، ازجمله پوست کمک کنند. مکمل یا مقدار مناسب لسیتین می‌تواند در جلوگیری از چروک و لکه‌های سنی مؤثر باشند.
سلامت جنسی مردان
این گروه از فسفولیپیدها می‌تواند گردش خون را افزایش داده و سلامت قلبی و عروقی را بهبود ببخشد. این نکته باعث افزایش میل و قوای جنسی در مردان می‌شود.
گوارش
لسـیتین اضافی اغلب به‌عنوان یک افزودنی یا امولسیفایر در غذاها استفاده می‌شود و به بهبود عملکرد گوارشی، ازجمله جذب مواد مغذی توسط روده کوچک کمک می‌کند.
منابع غذایی لسیتین
اگر می‌خواهید مقدار لسیتین مصرفی خود را افزایش دهید، تعدادی از منابع غذایی وجود دارند که می‌توانید به‌راحتی در رژیم خود بگنجانید. این مواد شامل موارد زیر می‌شوند:
- غذاهای دریایی
- سبزیجات سبز
- حبوبات
- گوشت قرمز
- تخم مرغ
- محصولات لبنی
در اکثر افراد مقدار این ترکیب که در غذا مصرف می‌کنند کافی است و هیچ مکمل غذایی دیگری نیاز ندارند. بااین‌حال، این نکته اثبات شده است که برخی شرایط خاص سلامتی را می‌توان با افزایش لسـیتین موجود در بدن، تسهیل کرد.
عوارض جانبی لسیتین
هنگامی‌که این ترکیب در رژیم غذایی شما وارد می‌شود، احتمال ابتلا به عوارض جانبی بسیار کم است، اما اگر مصرف مکمل بیشتری داشته باشید، خطر ابتلا به عوارض گوارشی و عوارض احتمالی حاملگی افزایش می‌یابد.
مشکلات معده‌ای
همان‌طور که اغلب اتفاق می‌افتد زمانی که شما مقدار یک ماده مغذی خاص را در رژیم غذایی خود تغییر دهید، این مکمل می‌تواند باعث اسهال، گرفتگی، التهاب و سایر عوارض جانبی دستگاه گوارش همراه شود.
بارداری
این نکته مشخص نیست که آیا دوز متمرکز لسیتین می‌تواند از طریق شیر مادر یا جفت منتقل شود، بنابراین توصیه می‌شود که در هنگام بارداری یا شیردهی از مکمل لـسیتین استفاده نکنید.
تضادهای دارویی
پیش از اضافه کردن این مکمل به رژیم غذایی خود، باید درباره‌ی هر نوع دارو و روش درمانی که استفاده می‌کنید با پزشک خود مشورت کنید.
واکنش‌های حساسیتی
برخی افراد واکنش‌های التهابی به مصرف این مکمل می‌دهند که به شکل کهیر، خارش و حتی تنگی نفس ظاهر می‌شود. در صورت مواجه با عوارض جانبی جدی، بلافاصله مصرف لسـیتین را قطع کنید.