قرص کافئین؛ مفید یا مضر؟
کافئین نوعی دارو است که به‌عنوان محرکِ سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند. این ماده به‌طور طبیعی در گیاهانی نظیر دانه‌های قهوه، برگ‌های چای و مغزهای کولا یافت می‌شود. قرص کافئین نوعی مکمل است که از کافئین تهیه می‌شود. برخی از قرص‌های کافئین حاوی کافئین طبیعی هستند که در طول فرآیند دم کردن استخراج شده است. سایر قرص‌ها حاوی کافئین مصنوعی هستند.
قرص کافئین با پودر کافئین خالص تفاوت دارد. این پودر ماده‌ای سست است که در مقادیر زیاد به فروش می‌رسد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) پودر کافئین خالص را به‌عنوان محصولی احتمالا خطرناک شناسایی کرده است.
مصرف مستقیم قرص کافئین فواید کافئین را به راحتی فراهم می‌کند. این قرص برای اغلب مردم بی‌خطر است، اما مصرف آن در مقادیر بالا می‌تواند مضر باشد. برخی از مردم نیز باید به میزان مصرف کافئین دقت کرده و آن را محدود کنند. این افراد عبارتند از:
- کسانی که به کافئین حساسیت دارند
- کسانی که فشارخون بالا دارند
- کسانی که بیماری قلبی یا ضربان سریع قلب دارند
- کودکان و نوجوانان
- مردان و زنانی که برای بارداری تلاش می‌کنند
- زنان باردار
- کسانی که بیماری ریفلاکس اسید معده (GERD) دارند
میزان مصرف
قرص کافئین به‌طور میانگین در هر وعده حاوی 100 تا 200 میلی‌گرم کافئین است. این میزان با کافئین موجود در یک فنجان قهوه دمی یکسان می‌باشد.
یک وعده می‌تواند یک یا تعداد بیشتری قرص را شامل شود که اطلاعات در این مورد بر روی بستۀ محصول ذکر شده است. برخی از قرص‌های کافئین برای اثرگذاری به زمان احتیاج دارند و سایر قرص‌ها سریعا سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد، بسیار مهم است که دستورالعمل ذکر شده بر روی بسته‌بندی را با دقت مطالعه کرده و رعایت کنید. اگر قرص کافئین را درست مصرف نکنید، احتمال اوردوز وجود دارد.
مصرف حداکثر 400 میلی‌گرم کافئین در روز برای اغلب افراد بی‌خطر محسوب می‌شود. فراموش نکنید که این مقدار برای یک روز کامل است. علاوه بر قهوه، نوشیدنی‌ها و غذاهای دیگری وجود دارند که می‌توانند حاوی کافئین باشند. این مواد غذایی عبارتند از:
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
- چای
- شکلات داغ
- نوشابه
- پروتئین بار
- شکلات بار
برخی از داروها و مکمل‌ها نیز حاوی کافئین هستند. حتما ترکیبات این محصولات را بررسی کنید تا از میزان کافئین در آنها مطلع شوید.
مقایسه قرص قهوه با قهوه
دلایل فراوانی وجود دارند که برخی از مردم نوشیدن قهوه را به مصرف قرص کافئین ترجیح می‌دهند. همچنین افرادی هستند که به مصرف این قرص بیشتر علاقه دارند.
- برخی از مردم علاقه‌ای به طعم قهوه ندارند، مگر آنکه سرشار از شکر و چربیِ خامه باشد. این باعث می‌شود تا مصرف قرص کافئین برای این افراد ارجحیت داشته باشد.
- قهوه اسیدی است و می‌تواند دستگاه گوارش را اذیت کند. مصرف قهوه ممکن است باعث سوزش معده شود، به‌ویژه اگر آن را به‌صورت تلخ میل کنید. قرص کافئین اسیدی نیست، اما خودِ کافئین همچنان ممکن است علائم ریفلاکس را در برخی از مردم افزایش دهد.
- قهوه علاوه بر کافئین حاوی ترکیبات فراوان دیگری است. این ترکیبات عبارتند از روغن‌های قهوه نظیر کفستول و کاوئول. این ترکیبات ممکن است سطوح کلسترول را در برخی از افراد افزایش دهند. چنین اثراتی ممکن است در کسانی که مقادیر زیادی قهوه تصفیه نشده – مانند قهوه دمی یا اسپرسو – میل می‌کنند مشخص‌تر باشند. قرص کافئین فاقد روغن‌های قهوه است و به نظر می‌رسد که چنین اثراتی ندارد.
- کافئین ادرارآور است. هم قهوه و هم قرص‌های کافئین ممکن است دفعات دفع ادرار را افزایش دهند. با این حال، برخی از مردم ممکن است تنها با مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین نیازشان برای مراجعه به سرویس بهداشتی بیشتر شود. شاید قرص کافئین برای چنین افرادی گزینۀ بهتری باشد.
- مصرف بیش از حد قرص کافئین محتمل‌تر از نوشیدن قهوه است. این می‌تواند به اوردوز کافئین منجر گردد.
چه کافئین را از قهوه دریافت کنید یا از قرص، مهم است که بدانید این ماده یک دارو است و باید به‌صورت متعادل مصرف شود.
فواید مصرف قرص کافئین
کافئین ممکن است خطر برخی از بیماری‌ها و سرطان‌ها را کاهش دهد، البته این فواید ممکن است ناشی از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در قهوه باشند.
سیستم عصبی مرکزی – از جمله مغز – بعد از مصرف کافئین در مدتی کوتاه تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این اثر فواید موقتی زیر را به همراه دارد:
- کاهش سردردها
- افزایش سریع انرژی
- کاهش افسردگی
- کاهش یبوست
- توانایی برای بیدار ماندن
- تمرکز روانی بیشتر
- بهبود حافظه
- بهبود عملکرد ورزشی
- کاهش احساس درد
خطرات و عوارض جانبی
مصرف کافئین به‌طور متعادل می‌تواند فوایدی داشته باشد. اما اگر زیاده‌روی کنید، نتیجۀ برعکسی خواهید گرفت. مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند بدن را بیش از حد تحریک یا اذیت کند. عوارض جانبی و خطرات مصرف زیاد کافئین عبارتند از:
- سردرد
- ریفلاکس اسید و ناراحتی معده
- اسهال
- کاهش جذب کلسیم که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود
- ضربان قلب سریع
- فشارخون بالا
- سرگیجه
- بی‌خوابی
- زودرنجی
- لرزش عضلانی
- سقط جنین
- کاهش قدرت باروری در مردان و زنان
علائم اوردوز کافئین
اگر کافئین را بیش از حد مصرف کنید، با اوردوز مواجه خواهید شد. دوزهای به شدت بالا و سمی – مانند دوز پودر کافئین – می‌توانند کشنده باشند. سایر عوارض جانبی جدی مرتبط با اوردوز کافئین عبارتند از:
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- تشنج
- استفراغ
- تغییر رنگ پوست
- گیجی و منگی
موارد خفیف‌تر اوردوز کافئین معمولا کشنده نیستند و علائم زیر را دارند:
- عصبی بودن
- ناتوانی در یکجا نشستن
- عطش زیاد
- لرزش
- زودرنجی
- تب
- اسهال
- سردرد
- ضعف
کلام آخر
استفادۀ صحیح از قرص کافئین می‌تواند به شما در بیدار ماندن، حفظ هشیاری و افزایش انرژی کمک کند. حتما این قرص را با توجه به دستورالعمل ذکر شده بر روی بسته‌بندی محصول مصرف کنید تا از مصرف بیش از حد جلوگیری شود. کافئین یک دارو است و باید به‌طور متعادل مصرف گردد.